Бухоро давлат университети бухоро тарихи кафедраси

III. Асосий назарий қисм (маъруза машғулотлари)


1-мавзу. Фаннинг предмети, тадқиқот доираси, мақсад ва вазифаси
Орнамент ва тасвирий санъат тушунчаси, санъатнинг пайдо бўлиши. Орнамент ва тасвирий санъатнинг тараққиёт босқичлари. Санъат турлари ичида орнамент ва тасвирий санъатнинг нисбатан кўпчилик ҳудудларда кенг тарқалганлигининг тарихий сабаблари. Геометрик нақш элементларининг ва буюмларнинг рамзий маънолари, рангларнинг рамзий маънолари.
Тасвирий санъатнинг тараққиёти, унинг назарий асослари, шаклланиш жараёни, тасвирий санъатнинг ибтидоий жамоа давридан бошлаб ниҳоятда узоқ йўлни босиб ўтиши, графика санъатининг кенг тарқалиши, унинг турлари.


2-мавзу. Марказий Осиёнинг мезолит, неолит, энеолит ва бронза даврлари орнаменти ва тасвирий санъати. Орнамент турлари
Мезолит даврига келиб, Марказий Осиёда сигмент, трапеция ва учбурчак шаклдаги майда қуроллар – микролитларнинг кашф этилиши. Қоятош суратлари ва тасвирий санъатнинг пайдо бўлиши, уриб-ўйиб ишқалаш, чизиш усули билан тасвирларнинг ишланиши. Зараутсой, Сармишсой, Тераклисой, Чодаксой ва бошқалар. Неолит даврига келиб хўжаликнинг ривожланиши, хўжалик буюмларида учбурчак, геометрик, тўлқинсимон нақшларнинг пайдо бўлиши. Анов I II. Намозгоҳ I II III. Саразм I ва бошқалар. Намозгоҳ IV даври сопол идишлари рангли бўлиши билан эпиграфик орнаментлар.


3-мавзу. Ибтидоий диний эътиқодлар билан боғлиқ бўлган орнаментлар ва тасвирлар
Дуализм инсоннинг энг илк диний эътиқодларидан бири сифатида. Дуализм билан боғлиқ бўлган орнамент ва тасвирлар, дуализм таълимотида рангларнинг муҳимлиги. Анимизм билан боғлиқ бўлган орнамент ва тасвирлар. Глиптика санъати. Бронза даври Сополлитепа, Жарқўтон, Маргун муҳрлари.


4-мавзу. Сопол, ёғоч, шиша ва тош буюмларда акс этган орнамент ва тасвирлар
Кулолчиликнинг пайдо бўлиши. Қадимги давр сопол буюмларида акс этган орномент ва тасвирлар. Антик ва ўрта асрларда ишланган сопол идишларга туширилган тасвирлар. Антик давр идишларининг шакли ва сайқали. Марказий Осиёда қадимдан ёғоч ўймакорлигининг ривожланиши. Ёғочларда акс этган нақшлар.
Марказий Осиё ҳудудида метал буюмларнинг қадимдан кенг тарқалиши ва уларга безак берилиши. Тошдан ишланган буюмлар ва уларнинг хўжаликда ишлатилиши. Тош буюмларда акс этган орнамент ва тасвирлар.