“Бухгалтерия ҳисоби” кафедраси

Masalaning sharti: TMZ ni qadrsizlanish darajasini aniqlang, tegishli 
bux.yozuvlari rasmiylashtiring. 
 
6-mavzu. Aktivlarni qadrsizlanishi (36-son MHXS). Nomoddiy aktivlar» (38-son 
MHXS). Investitsiyaviy ko‘chmas mulk (40-son MHXS). Davlat subsidiyalarining 
hisobi va davlat yordami haqidagi mahlumotni yoritish (20-son MHXS) 
 
6.1-masala. Aktivlarni qadrsizlanishi, nomoddiy aktivlar, investitsiyaviy ko‘chmas 
mulk, davlat subsidiyalarining hisobi va davlat yordami haqidagi mahlumotni yoritish 
bo‘yicha «Spektor» kompaniyasining ma’lumotlari berilgan. 
«Spektor» kompaniyasida may oyida dasturiy ta’minot xisobdan chiqarildi: balans 
qiymati 2000ming sum, eskirish qiymati 1500ming sum. Nomoddiy aktiv sotish qiymati 
3000ming sum. Moliyaviy natijani aniqlab, muomalaga quyidagicha provodka (ming 
so‘mda) beramiz: 
♦ 
dasturiy ta’minotning sotish qiymatiga: 
D-t 4890-«Boshqa shaxslarning qarzlari-joriy kismi» - 3000 sum 
K-t 9220-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi» - 3000 sum. 
♦ 
balans qiymati hisobdan chiqarildi: 
D-t 9220-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi» - 2000 sum
K-t 0430-«Dasturiy ta’minot» - 2000 sum. 
♦ 
eskirish qiymati hisobdan chiqarildi: 
D-t 0530-«Dasturiy ta’minotning eskirishi» -1500 sum 
K-t 9220-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi» - 1500 sum. 
♦ 
dasturiy ta’minotni sotishdan foyda olindi (3000+1500-2000)=2500 sum: 
D-t 9220-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi» - 2500 sum 
K-t 9320-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishidan olingan 
foy 
2500 sum. 
Agarda korxona dasturiy ta’minotni 300 ming sumga sotganida, moliyaviy na 
quyidagiga teng bo‘lar edi: 
♦ 
dasturiy ta’minotning sotish qiymatiga; 
D-t 4890-«Boshqa shaxslarning qarzlari-joriy kismi» - 300 ming sum 
K-t 9220-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi» - 300ming 
sum. 
- 
balans qiymati hisobdan chiqarildi: 
D-t 9220-«Boshka aktivlarning realizatsiyasi vaboshqacha chiqib ketishi» - 2000 sum 

---

410 
 
K-t 0430-«Dasturiy ta’minot» - 2000 sum. 
♦ eskirish qiymati hisobdan chiqarildi: 
D-t 0530-«Dasturiy ta’minotning eskirishi» - 1500 sum 
K-t 9220-«Boqaa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi» - 1500 sum. 
♦ 
dasturiy ta’minotni sotishdan zarar kurildi (300+1500-2000)= -200ming sum: 
D-t 9430-«Boshqa operatsion xarajatlar» - 200ming sum 
K-t 9220-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi» - 200ming 
sum. 
6.1-masala. Quyida keltirilgan malumotlardan foydalanib aktivlarni qadrsizlanishini 
testdan o‘tkazing va ularning testdan keyingi balans qiymatini aniqlang. 
Varian
t 
Foydalanis
h kiymati 
Sotish 
xarajatlari 
ayrilgan 
xakkoniy 
kiymat, 
m.sh.b 
Koplana
-
digan 
kiymat, 
m.sh.b 
Balans 
kiymati, 
m.sh.b 
Kadrsizlanish
-dan zarar
m.sh.b ( 5-4 ) 
Aktivning 
kadrsizlanis
h bo‘yicha 
utkazilgan 
testdan 
keyingi 
balans 
kiymati 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
1 
200 
190 
100 
2 
200 
150 
300 
3 
200 
250 
300