Бухгалтерия ҳисоби кафедраси материаллар ҳисоби

Материалларнинг инвентаризацияси қуйидаги ҳолларда ўтказилиши мумкин:
- ҳисобот йилининг 1 октябридан кейин инвентаризация ўтказилмаган бўлса, йиллик бухгалтерия ҳисоботини тузишдан олдин;
- моддий-жавобгар шахслар алмашилганда ва табиий офатлар рўй берганда;
- бухгалтерия ва омбор ҳисоби орасида фарқ вужудга келганда;
- ўғирлик ёки хиёнаткорлик аниқланганда, шунингдек, қийматликлар нобуд бўлганда – шу фактларнинг аниқланиши бўйича дарҳол;
- товар-материал қийматликлар қайтадан баҳоланганда;
- корхона тугатилганда ёки қайтадан ташкил этилганда.
ЎзР АВдан 02.11.1999 й. 833-сон билан рўйхатга олинган 19-сонли “Инвентарлашни ташкил этиш ва ўтказиш” БХМС;
ЎзР АВ томонидан 17.07.2006 йилда 1595-сон билан рўйхатга олинган 4-сонли
“Товар-моддий захиралар” БХМС.
1
Инвентаризация жараёнида қуйидагилар текширилади:
- товар-материал қийматликларнинг бутлиги;
- уларнинг тўғри сақланиши, жўнатилиши, тарози ва ўлчов инструментларини ҳолати;

• материал қийматликлар ҳаракати ва қолдиғини ҳисобга олиш тартиби.

Инвентаризация ўтказиш вақтига омбор бўйича бухгалтерия ҳисобидаги қолдиқни кўрсатиб материаллар инвентаризация рўйхати (инв. 3- шакли) тузилади. Бу даврда омбор муомалалари амалга оширилмайди. Омбор мудири мазкур рўйхатда барча ҳужжатларни материалларни омбор ҳисоби карточкасига ёзилганлиги ва корхона бухгалтериясига топширганлиги тўғрисида тилхат беради.
Инвентаризация натижасини аниқлаш учун материаллар қолдиғи дафтаридан фойдаланиш мумкин. Бу дафтарда инвентаризация рўйхатига биноан материалларни ҳақиқий қолдиқларини ёзиш учун махсус катаклар ажратилган.
Инвентаризация натижасида аниқланган фарқлар барча ҳолларда ҳам таққослаш қайдномалари билан расмийлаштирилади ва ҳақиқий таннарх бўйича баҳоланади.
Ортиқча чиққан материаллар 9390 «Бошқа операцион даромадлар» счетида, аниқланган моддий бойликларнинг ҳар қандай камомади (асосий воситалардан ташқари) 5910 «Камомадлар ва қийматликларнинг бузилишидан йўқотишлар» счети орқали расмийлаштирилади.

1. Ортиқча эҳтиёт қисмларнинг кирим қилиниши,
Д-т 1040, К-т 9390 - 50 000 сўм
2. Аниқланган камомаднинг ҳақиқий таннархига,
Д-т 5910, К-т 1010 - 100 000 сўм
3. Табиий камайиш меъёри бўйича камомад суммасига,
Д-т 2010, К-т 5910 - 30 000 сўм
5. Айбдор аниқланмаган қисмига,
Д-т 9430, К-т 5910 - 25 000 сўм
Мисол. Корхонада инвентаризация натижасида қуйидагилар аниқланди: - ортиқча эҳтиёт қисмлар – 50 м.сўм; -камомад -100 м.сўм, шундан; табиий камайиш меъёри бўйича камомад – 30 м.сўм; моддий жавобгар шахс томонидан камомад – 70 м.сўм; ушбу моддий жавобгар шахснинг камомад суммаси бозор бахоси билан - 90 м. сўм ундиришга қарор қилинди.