Бухгалтерия ҳисоби кафедраси материаллар ҳисоби

4. Материалларнинг омбор хўжалигининг ҳисоби
Корхона омборида материалларни ҳисобга олишнинг тўғри ташкил этилиши материалларни ҳисобга олиш усулига, ҳисоб рўйхатининг турига, миқдорига, фойдаланиш кўрсаткичларига ва уларнинг солиштирилишига боғлиқ.
Бухгалтерия ҳисобини ташкил қилишда материаллар бўйича аналитик ҳисобни тўғри ташкил этишнинг уч хил усули:
1. Материаллар ҳаракатини ҳисобга олувчи дафтарлар;
2. Материаллар ҳаракатини юритувчи карточкалар;
3. Оператив-бухгалтерлик (қолдиқ) усули.
Материаллар ҳисобининг прогрессив ва оқилона усули бўлиб оператив – бухгалтерия (сальдо) усули ҳисобланади.
Шунингдек, моддий-жавобгар шахсларнинг ҳисоботлари ёрдамида сон-сумма усулидан ҳам фойдаланиш мумкин.
Материаллар ҳисобини оператив-сальдо усулида юритиш омбордаги материаллар ҳисобини фақат сон-нав бўйича юритишни назарда тутади. Бу ҳисоб М-12 шаклдаги материалларни омбор ҳисоби карточкалари шаклида юритилади.
Карточка бухгалтерияда материалнинг ҳар бир номенклатура рақами бўйича очилиб, омбор мудирига олганлиги тўғрисида имзо қўйдириб берилади. Материалларнинг омборга тушишига қараб омборчи кирим ордери ёки уни ўрнини босадиган ҳужжат ёзади ва уни материалларни омбор ҳисоби карточкасида рўйхатга олади. Харажат ҳужжатлари лимит-забор карталари, талабномалар, накладнойларга асосан карточкада материалларни чиқими рўйхатга олинади.
Оператив-сальдо усулининг асосий принциплари қуйидагилардан иборат:
- омбордаги сон ҳисобини оперативлиги ва тўғрилиги моддий жавобгар шахслар томонидан юритиладиган омбор ҳисобининг карточкаларига асосан аниқланади;
- бухгалтерия ҳодимлари томонидан материаллар ҳаракати ва материалларни омбордаги ҳисоби бўйича муомалаларни тўғри ва ўз вақтида расмийлаштириш устидан узлуксиз назорат бевосита омборда олиб борилади;
- материалларнинг натура шаклидаги ҳақиқий қолдиғини жорий омбор ҳисоби маълумотлари билан солиштириш ҳуқуқи бухгалтерларга берилади;
- номенклатура рақамлари бўйича, материаллар ҳаракати ҳисобини фақат пул ўловчида ҳисоб баҳосида ва ҳақиқий таннархида ҳисоби юритилади;
- омбор ҳисоби (сон) маълумотларини бухгалтерия ҳисоби маълумотлари билан узлуксиз текшириб борилади.
1.
Корхоналарда материаллар қуйидаги ҳолатларда ҳисобдан чиқарилади:
-ишлаб чиқаришга берилганда;
-ортиқча материалларнинг сотилиши ва бошқа ҳолатларда.
Корхоналарда хисоб-китобнинг журнал ордер шаклидан фойдаланиб, ишлаб чиқариш учун сарфланган материалларнинг улгуржи баҳоси, шартнома ёки режа таннархи бўйича 10 журнал-ордер, бошқа мақсадлар учун сарфланган матариаллар эса, 10/1 журнал-ордерга ёзилади.
Омбордан ишлаб чиқариш жараёнига
материалларнинг белгиланган меъёр бўйича сарфланиши,
Д-т 2010, 2310, 2510, 9410
К-т 1010
5. Материалларни ҳисобдан чиқариш ва уларнинг ҳисоби