Бугунги кунда жаҳонда туризм масалаларига ҳар қачонгидан кўра катта аҳамият берилмоқда

VI-БОБ. ТОПОГРАФИК ТУШУНЧАЛАР ВА ТУРИСТИК ТЕХНИКА БЎЙИЧА МУСОБАҚАЛАР ЎТКАЗИШ.
6.1. Топографик билимлар ҳақида тушунчалар.
Саёҳатлар жараёнида ва умуман атроф-муҳитни яхши билиш, табиатни кузатиш ҳамда улар билан бевосита боғлиқ бўлган воқеалар, ҳодисалар, фаолиятларни англаш муҳим аҳамиятга эгадир. Бу соҳада умумтаълим мактаблари, ўрта махсус таълим муассасаларида ўқитиладиган география, тарих, адабиёт ва бошқа фанлар аниқ маълумотлар беради.
Мустақиллик йиллари даврида “Алпомиш” ва “Барчиной” махсус тестлари талаблари таркибида сайр-саёҳатлар аҳолининг ёшига қараб нормативлар берилганлиги ҳаётий заруриятдир. Унинг меъёрий талабларини бажаришда барча амалий фаолиятлар билан бир қаторда назарий жиҳатдан тегишли билим ҳамда малакага эга бўлиш ҳам талаб этилади. Яъни, сайёҳатчилар йўлни (маршрут) танлаш, чизмалар (схема) тайёрлаш, харитани ўқиш, улардаги шартли белгилар ҳақида тушунчаларга эга бўлиш керак. Шу сабабдан саёҳатларга тайёргарлик ва уларни мақсаддагидек амалга ошириш учун барча иштирокчилар топографик билим ва тушунчаларга эга бўлишлари шарт.
Улар бевосита махсус (семинар) машғулотлар жараёнида ва мустақил равишда ўрганилади. Саёҳатлар давомида топографик тушунчалар ва би-лимлар амалий жиҳатдан мустаҳкамлаб борилади.

1. 
   Топография ва шартли белгилар.
   

Ер ва унинг тузилишини қоғозда режали равишда акс эттириш топо-графия дейилади. Бу геодезияда кўпроқ ишлатилади.

Картада ер ва ундаги асосий белгилар аниқ ва қисқартирилган ҳолда берилади.

1-расм. Магнит чизиғи ва

азимутнинг оғиши.
Сонли масштаб картада тасвир этилган тўғри чизиқлар оралиғини аниқлаб берувчи белгидир. У қуйидагича кўрсатилади: ёки
Бунда: А – чизиқлар картада неча марта қисқартирилганини кўрсатувчи сон. Масалан, 1:50000, 1:100000, 1:250000, 1:100000, 1:40000, .
Чизиқли масштабда жойнинг бирор бўлаги аниқ сонлар асосида чизиқ билан белгиланади ва бу аниқ белги картанинг тагида тўғри чизиқ билан тақсимлаб кўрсатилади.