Бугун Ўзбекистон Республикаси-иқтисодиёти бозор иқтисодиётига асосланган, тўхтовсиз ривожланаётган давлат

10.4 Юкни бериш. Юкни излаш

Манзил бекатга юк етиб келгач, накладной бўйича барча йўл ҳаражатларини тўланганидан сўнг темир йўл юк накладнойнинг асл нусхаси, юкнинг келганлиги ҳақида билдириш варағини юкни қабул қилиб олувчига беради; юк қабул қилувчи барча йўл ҳаражатларини тўлиқ тўлаши ва юкни қабул қилиши лозим.

Манзил темир йўлда амал қилувчи ички қоидаларга кўра юк йўл ҳаражатларини тўлашдан аввал берилиши мумкин.
Ташиб келтирилган юк бирламчи мақсадда фойдаланиш учун яроқсиз ҳолга келган даражада зарар етказилган бўлса, юк олувчи юкни қабул қилишдан воз кечиши мумкин.
Темир йўлга накладной бўйича тўланадиган тўловлар накладнойда кўрсатилган юкнинг бир қисми йўқ бўлса ҳам, юк олувчи томонидан тўлиқ тўланади. Бундан юк олувчи олинмаган юк учун тўловларнинг қисмини даъво тарзида қайтиб олиши мумкин.
Тарали юкларнинг массаси қадоқлаш вақтида аниқланади ва ҳар бир юк жойи кўрсатилади, бир хил стандарт массадаги юк жойлари бутун таради ёки қадоқлашда вазни ўлчанмаган ҳолда берилади.
Қолган ҳолатларда манзил темир йўлда амал қилувчи ички қоидалар асосида юк берилади.
Агар юк келиш муддатидан 30 кун ўтган даврда юк олувчига топширилмаса, юк олувчи темир йўлга юкни қидириш ҳақида ариза бериши лозим.
Жўнатиш ёки манзил бекат аризанинг ҳар 2 нусхасидан календар штемпели ва бекат ходими имзоси билан олинганини тасдиқлайди, бир нусҳа аризачига қайтарилади.
Юкни қидириш ҳақида ариза даъво бўла олмайди.
Юк олувчи юк етказиш муддатидан 30 кун ўтгандан кейин юкни олмаса, накладной дубликати ёки накладнойнинг асл нусҳаси ва юкнинг келганлиги ҳақида билдиришнома (накладнойнинг 1- ва 5-вароғи) нинг «Юк номи» графасида «Юк келмади» белгиси (накладнойнинг 3-вароғи) қўйилади ва юк йўқолган ҳисобланади.
Агар юк етказиш муддати ўтгандан кейин бекатга етиб келса, олувчига бу ҳақда хабар берилади. Юк етказиш муддатидан ўтган даврдан 6 ой мобайнида бекатга етиб келса, юк қабул қилувчи юкни қабул қилиб олиши ва юкнинг йўқолгани учун тўланган зарарни темир йўлга қайтариши, барча ташиш ҳаражатларини тўлаши лозим.
Агар етказилган зарар учун тўлов ва юк ташиш ҳаражатлари жўнатувчига тўланган бўлса, жўнатувчи барча тўлов ва ҳаражатларни темир йўлга қайтариши лозим. Бунда юк олувчи юкни етказиш муддати кечиктирилгани, юкда аниқланган масса камлиги, қисман йўқолиши ёки сифатининг пасайганлиги учун тўловлар учун темир йўлга даъво қилиш ҳуқуқига эга.