Бугун Ўзбекистон Республикаси-иқтисодиёти бозор иқтисодиётига асосланган, тўхтовсиз ривожланаётган давлат

8.5. Ёғоч маҳсулотларини ортиш-тушириш ва омборхона ишларини комплекс механизациялаш

Ёғоч хўжалиги ва Ёғоч ортиш омборхоналарнинг қуйи омборларида Ёғоч маҳсулотларини ортиш ва пакетлашда козловой ва минорали кранлар ишлатилади (расм 8.8).

Расм 8.8. Минорали краннинг штабеллаш ва пакетларни вагонга ортишдаги ишлаш схемаси: 1-саралаш конвейери; 2-пакетни кўтариш учун рамали осма; 3-йиғиш жойи; 4-ортиш учун тайёр пакетлар; 5-минорали кран; 6-полувагон; 7-пакетлар штабели.

Расм 8.9. Тилинган тахта пакетларини ўқсимон кран билан қайта ортиш схемаси: 1-ўқсимон кран; 2-автоматик ушлагич; 3-тилинган тахталар пакети; 4-штабелли асос; 5-штабел.

Расм 8.10. Думалоқ тахтани козловойли кран билан туширишни комплекс механизациялаш схемаси: 1-козловойли кран; 2-Ёғоч мҳсулоти учун грейфер; 3-кран ости йўли; 4-штабел; 5-штабел ости асос.

Пакетлар олдиндан тортилади. Бунинг учун уни рамали осмада кран Билан 10-20 см баландликка кўтарилади ва шу ерда боғланади. Тортиш ва боғлашдан сўнг кран пакетни полувагон ёки штабелга олиб ўтади. Пакетлар 3-4 ярусда штабелланади.

Катта омборхоналарда 100-600 м пролётли ва 7,5 т юк кўтариш қобилиятига эга бўлган қабел кранлари; 20 ва 30 т ли кўприксимон қабел кранлари қўлланилади. Ортиш–тушириш ишлари ҳажми кам бўлган станцияларда темир йўлда юрадиган ўқсимон кранлар (расм 8.9), автомобил кранлари 3.2, 5 ва 10 т кўтариш қобилиятига эга бўлган автоюклагичлар ишлатилади.
Пакетланадиган Ёғоч маҳсулотларини ортиш-тушириш учун махсус стропалар ишлатилади. Ўртача ва катта диаметрли шпала ёки тўсинларни ортиш-туширишда клешлар қўлланилади.
Думалоқ тахтани ортиш-тушириш ишини, грейфер ушлагичли козловойли кран билан комплекс механизацияси 8.10 расмда кўрсатилган.


8.6. Техника хавфсизлиги талаблари ва ёнғинга қарши тадбирлар

Штабелларни тушиб кетишдан сақлаш мақсадида уларни горизонтал майдонча, сақловчи устунлар ўрнатган ҳолда жойлаштирилади. Ёғоч маҳсулотларини ҳаракат таркибига ортишдан олдин, ишлаб чиқариш участкаси мастери ҳар бир штабелни кўздан кечириши керак. Кўрик давомида бирор камчилик топилса, уни бартараф қилиш чораларини қўллаш керак.

Ёғоч маҳсулотлари пакетларини тузганда ярим қаттиқ стропаларнинг пишиқ тортилиши зарур. Зичланмаган стропали пакетларни қайта тортиш зарур. Икқиламчи ярус ҳамда “шапка”га қўйиладиган пакетлар маҳкамлиги алоҳида текширилади.
Ёғоч маҳсулотларини туширишда кран стреласининг чиқиб турадиган қисми кўтарилаётган юк оғирлигига мослигини назорат қилиб туриш керак.
Юкни кўтариш ва тушириш вақтида полувагон ва автомашиналарда бўлиш тақиқланади. Платформа эшиклари очилганда, боғлаб қўйилган симни кесганда ҳамда таянчларни олиш вақтида юк тушиши мумкин бўлган зонада ишчилар туриши тақиқланади.
Омборхонада¸ қўшни штабеллар орасида 1м дан кам бўлмаган ўт ўчириш йўлакчалари, штабел группалари (4-6 штабел) орасида эса 10 м дан кам бўлмаган ўт ўчириш йўлаклари қолдирилиши керак. Омборхонанинг узунлиги ва кенглиги бўйича ҳар 150 м дан кейин 25-30 м ли ўт ўчириш майдончалари бўлиши керак. Ёғоч маҳсулотлари омборхонаси амалдаги меъёрга мос ҳолда ўт ўчириш, сув тармоғи ва инвентари билан жиҳозланади.Улар кузатиб борилаётган юкларнинг зарарли хусусиятлари ва кузатиш тартиблари, жўнатувчи томонидан ишлаб чиқарилган ва тасдиқланган кузатишнинг кўрсатмалари, авария ҳолатларидан хавфсизлик чораларини ва жабрланганларга биринчи тиббий хизмат кўрсатишни билишлари зарур. Улар юкларни хавфсиз юришини ва ҳужжатлардаги норматив талабларга қатъий риоя қилишни таъминлашлари керак.