Бугун Ўзбекистон Республикаси-иқтисодиёти бозор иқтисодиётига асосланган, тўхтовсиз ривожланаётган давлат

Қуйиш ва тўкиш. Цистерна ва бункерли очиқ вагонда ташиладиган юкларни қуйиш ва тўкиш жараёнлари умумий фойдаланилмайдиган жойларда (асосан шаҳобча йўлларида ва баъзи ҳолларда, бекат бошлиғи руҳсати билангина умумий фойдаланиш жойларида амалга оширилади: шу билан бирга тўкиш ва тўкиш жойлари ёнғин хавфсизлиги хизмати билан келишилади.
Қуйиш шаҳобчалари галерияли ва (стояк) турувчи туридаги эстокадалар билан жиҳозланади. Нефт маҳсулотларини эстакаданинг қуюлувчи келлекторига қуйиш ёки насос орқали тушурилади. қуйишни бажаришда марказий юрувчи насос қуввати 150-720 м/с ва поршенли қуввати 100-350 м³/с дан фойдаланилади. Ёруғ ва тўқ нефт маҳсулотларини цистерналарга ва гуруҳ ҳолдагиларга турувчи (стояк) орқали фронт сиқимига қараб узатилади.
Эстакада ва насослар ёрдамида нефт маҳсулотларини қуйишнинг принципиал тизими 9.2 расмда борилган. Бир ёки бир нечта коллекторни эстокадалар (ажратиб берувчи труба йўллари) бор. Эстокада бир нечта коллектордан иборат бўлса, у ҳолда кўп турдаги нефт маҳсулотларини бир вақтнинг ўзида қуйиш мумкин. Нефт саройлари ва нефтни қайта ишловчи заводларнинг кўп қисмида иккиёқламали, яъни бир вақтда икки йўлга хизмат кўрсата олади.
Тўқ кўринишдаги нефт маҳсулотлари бир ёки икки ёқламали галереяли эстакадаларга қуйилади.



Расм 9.2. Нефт маҳсулотларини қуйиш тизими.

қуйиш учун фақатгина берилган юкнинг трафаретига мос ва қозоннинг ички қисми тоза ва соз цистерналар узатилади. Бу талаблар 1510-76 ДАСТ ва цистерналарни технологик тайёрлаш жараёнини кўринишини аниқлайди.

Цистерна ва бункерли очиқ вагонларга нефт маҳсулотларини юклаш учун тайёрлашни йўл хизмати ёки жўнатувчи йўл хизмати ҳисобига амалга оширади. Хусусий, ижарадаги ва махсуслаштирилган (махсус бўёқ ва рўйхатли трафаретга эга) цистерналарни тайёрлашни жўнатувчи ўзининг ускуналари ва ўз ҳисобидан бажаради.
Цистерна ва бункерли очиқ вагоннинг юкланадиган юкдан тижорат ҳолатидан келиб чиққан ҳолда яроқлилигини жўнатувчи томонидан аниқланади. Унга юкланадиган юкни ташувчи ҳаракатланувчи вагонни яроқсиз деб қабул қилмаслик ҳуқуқи берилган.
Йўл хизмати, тозаланмаган ва тўғри келмайдиган цистерна ва бункерли очиқ вагонга юкланган юкларни яроқсиз ҳолга келиб қолишига жавоб бермайди. Нефт маҳсулотларини умумий қуйиш шаҳобчасида унинг яроқлилиги аниқланади ва йўл хизмати ходими билан биргаликда жўнатувчининг қабул қилувчи махсус назоратчиси юклаш учун бўш цистерналарни қабул қилади.
қуйиладиган цистерналарга қуйидаги носоз ҳолларда узатиш тақиқланади; носоз қуюм ускуналари, ичидаги зина поялар, қопқоқлар, қозондан томса, қопқоқ пломбалаш учун қулоқчаларсиз бўлган ҳолда ва шу билан бирга унга махсус паз бўлганда резинали прокладка бўлмаган ҳолда.
Юк кўтариш қобилияти 60 т ва ундан юқори бўлган цистерналарга унинг энг юқори сегментигача қуйилади; 60 т-кам кўтарса епчигнинг ярмигача, иссиқ кунларда ёнувчан суюқликлар ёпгичнинг энг пастки қисмигача қуйилади. Махсуслаштирилган цистерналар кўрсатмада белгилган кўрсатгичгача жўнатувчи томонидан тўлдирилади. Суюқликнинг зичлиги бирдан юқори ҳолда цистернанинг юк кўтариш қобилиятига қараб тўлдирилади.