Буғдой етиштириш 100 китоб тўплами

ҒАЛЛАНИНГ АСОСИЙ ЗАРАРКУНАНДАЛАРИ 
Зарарли хасва
– 
Eurygaster integriceps 
Put. 
Буғдойнинг тупланиш, най тортиш, бо-
шоқ тортиш ва пи шиш даврларида зарар 
етказади. Зарарли хасва вояга етган ҳол-
да ўсимлик қолдиқлари ва барг хазонлари 
остида қишлайди. Март ойининг учинчи ўн 
кунлиги – апрель ойи давомида ғаллазор-
лар томон учиб тарқала бошлайди. Най-
чалаш даврида зарарланган поя бошоқ 
чиқармайди ёки бутунлай оқ бошоқ (яъни 
пуч) бўлиб қолади.
Пишмаган бошоқ зарарланиши натижасида дон тарки-
бидаги оқсил ва клейковина миқдори камайиб кетади. Бо-
шоқдаги 2% донларнинг зарарли хасва билан зарарланиши 
бундай доннинг ун ишлаб чиқариш учун яроқсиз бўлиб қо-
лишига олиб келади. 
Буғдой ҳосилдорлигини 60% гача камайтиради. Олинган 
уруғлик доннинг униб чиқиши 50% гача камаяди. Зарарли 
хасва мавсумда 1 марта насл беради.

---

57
Буғдой етиштириш
1–
китоб
Буғдой трипси
–
Haplothrips tritici 
Kurd. 
Ҳамма ҳудудлардаги буғдойзорлар-
да учрайди. Бошоқланиш даври бошла-
ниши билан етук трипслар пайдо бўла 
бош лайди. Личинкалар бошоқ қобиғи 
ичи га кириб, қобиқ ва гул ширасини, 
кейинчалик эса дон ширасини сўриб 
озиқланади. Мавсумда 1 та насл беради. 
Кураш чоралари ўтказилмаса, буғдой ҳосилдорлигини 30-
35% гача камайтиради.
Ғалла ширалари 
- 
Aphidida.
Ўзбекистон шароитида ғалла экин-
ларига 6 та тур ширалар (оддий ғалла 
шираси, катта ғалла шираси, арпа ши-
раси, черемуха ғалла шираси, сули ёки 
маккажўхори шираси ва атиргул ғалла 
шираси) зарар етказади. Кузги ғаллада 
урғочилари қўйган тухумлари қишлаб 
чиқади.
Баҳорда кунлар исиши билан ли-
чинкалар чиқиб озиқлана бошлайди. 
Бу урғочилар тирик туғиб кўпаяди.
Кейинги бўғинлари қанотсиз ва қанотли тарқатувчилар-
га ажралади. Мавсум давомида ширалар 10-12 насл бера-
ди. Ширалар доимо ўсимликнинг яшил ва юмшоқ қисмида 
шарбатини сўриб озиқланади. Натижада ўсимлик сарғайиб 
қуриб қолади. Кучли зарарланганда ғалла бошоқ тортмай-
ди. Кураш чоралари ўтказилмаса буғдой ҳосилдорлигини
35-40% гача камайтиради.

---

58
100 китоб тўплами