“Budjet hisobi” kafedrasi

Kassali  rejalashtirish

ning  mazmuni  tushumlarning  hajmi  va  manbalari, 

shuningdek,  to’lovlarning  yo’nalishi  va  maqsadlari  bo’yicha  respublika  va 

mahalliy budjetlar kassa rejalarini tuzish yo’li bilan amalga oshiriladigan hududiy 

(respublika)  g’azna  hisobvaraqlari  orqali  o’tadigan  pul  mablag’larining 

aylanmasini rejalashtirish va boshqarishdan iborat. 

Respublika  va  mahalliy  budjetlarning  yillik  kassali  rejalashtirilishi  tegishli 

budjetlarning  oylik  daromadlar  va  xarajatlar  yoyilmasiga  asosan  amalga 

oshiriladi.  Nizom  orqali  joriy  kassali  rejalashtirilish  bilan  bog’liq  amaliyotga 

kiritilgan  yangiliklardan  biri  sifatida  g’aznachilik  bo’linmalari  tomonidan 

budjetdan  mablag’  oluvchilarga  XTR

 

berilishi  asosida  respublika  va  mahalliy 

budjetlar ijrosi amalga oshiriladigan sharoitda ushbu ikki darajadagi budjetlarning 

oylik  daromad  prognoziga  asosan  kassali  rejalashtirilishi  uchun  zarur  axborot  – 

k

k

u

u

t

t

i

i

l

l

a

a

y

y

o

o

t

t

g

g

a

a

n

n

 

 

d

d

a

a

r

r

o

o

m

m

a

a

d

d

l

l

a

a

r

r

 

 

t

t

u

u

s

s

h

h

u

u

m

m

i

i

 

 

t

t

o

o

’

’

g

g

’

’

r

r

i

i

s

s

i

i

d

d

a

a

g

g

i

i

 

 

t

t

e

e

z

z

k

k

o

o

r

r

 

 

(

(

o

o

p

p

e

e

r

r

a

a

t

t

i

i

v

v

)

)

 

 

m

m

a

a

’

’

l

l

u

u

m

m

o

o

t

t

l

l

a

a

r

rdan 

foydalanilishini alohida ta’kidlab o’tish kerak. 

Hozirgi  kunda  budjetdan  mablag’  oluvchilarning  xarajatlar  to’lovini  o’z 

vaqtida amalga oshirish hamda budjetlarning daromadlar va xarajatlari o’rtasidagi 

vaqtinchalik  kassa  uzilishlarini  bartaraf  etish  uchun  G’aznachilik  bo’linmalari 

tegishli  budjet  bo’yicha  mavjud  shart-sharoitlardan  kelib  chiqqan  holda  o’zlari 

uchun  belgilangan  quyidagi  imkoniyatlardan  samarali  va  o’z  o’rnida 

foydalanishlari muhim ahamiyat kasb etadi: 

• g’azna hisobvaraqlaridagi aylanma kassa mablag’larini belgilangan tartibda 

ishlatish; 

•  tegishli  budjetlar  tomonidan  budjet  ssudalari  olinishi  tashabbusi  bilan 

chiqish; 

•  mablag’larni  jalb  qilishda  qonun  hujjatlarida  ko’rsatilgan  boshqa 

manbalardan (respublika budjeti bo’yicha) foydalanish. 

Davlat  budjeti  pul  mablag’larini  boshqarish  borasida  Nizomdagi  alohida 

ahamiyatli  qoidalardan  biri  shuki,  daromadlar  va  xarajatlar  o’rtasidagi  kassa 

uzilishlarini bartaraf etish maqsadida XTR faqat tegishli davrda HG’H (RG’H)ga 

tushishi  kutilayotgan  summalar  doirasida  (

ya’ni,  “daromadga  qarab  buromad” 

tamoyilida

) beriladi. 

  Yuqoridagilarning  barchasi,  toki  davlat  mavjudligi  uning  vazifalari  bilan 

bilan  bog’liq  ulkan  xarajatlarning  hamda  ularning  moliyaviy  manbasi  bo’lmish 

daromadlarning  mutanosibligiga  bog’liq  bo’lar  ekan,  hudud  budjetining  pul 

mablag’larini  rejalashtirish  hamda  boshqarish  tartibini  doimiy  tadqiq  qilish  va 

takomillashtirishni taqozo qilishini ko’rsatadi. 

 

---

148