“Budjet hisobi” kafedrasi

G’aznachilik  tizimi  nazorati 

-  budjetdan  mablag’  oluvchilarning 

majburiyatini  ijroga  qabul  qiladi  va  keyin  taqdim  qilingan  mahsulotlar  va 

ko’rsatilgan  xizmatlar  uchun  g’aznachilik  ularning  nomidan  va  ularning 

topshirig’iga  asosan  vakolatni  o’ziga  oladi  va  budjet  mablag’larining  maqsadli 

ishlatilishini  ta’minlash  asosida  to’lovni  amalga  oshirish  maqsadida  budjetdan 

mablag’  oluvchilarning    xo’jalik  shartnomalarini  majburan  ro’yhatdan  o’tkazida 

va  narxlar  monitoringini,  budjet  me’yorlariga  rioya  qilinishini  dastlabki  va  joriy 

nazoratini amalga oshiradi.  

Dastlabki  moliyaviy  nazorat  moddiy  va  moliyaviy  resurslarni  samarasiz 

ishlatilishining  oldini  olishga  hizmat  qilib,  bu  nazoratni  amalga  oshirish  jarayonida 

qo’shimcha  mablag’larni  jalb  qilish  imkoniyatlari,  ko’zda  tutilgan  xarajatlarning 

asoslanmaganligini 

aniqlash  mumkin.  Nazoratning  bu  shaklida  xo’jalik 

operatsiyalarining moliyaviy yoki budjet yilining boshlanishidan oldinroq qonunlar va 

me’yoriy xujjatlar talablarini buzilishini oldi olinadi

2

. 

 

                                                           

1

 O’bekiston Respublikasi Byudet kodeksining 176-moddasi asosida

 

2

 

Vahobov A. V., Malikov T.S., Moliya. Darslik. Toshkent Moliya instituti. – Toshkent: “Noshir”, 2012.  

– 712 bet.

 

---

169 

 

 

 

3-rasm. O’tkazilish vaqti bo’yicha moliyaviy nazoratning shakllari 

Budjet  moliyaviy    nazoratining  maxsus  uslublari:  doimiy  monitoring-

kuzatuv,  markazlashgan  topshiriqlar  bo’yicha  tekshirish,  xarajatlar  smetasining 

ijrosi  yuzasidan  hujjatli  taftish,  xo’jalik  faoliyati  tahlili  singari  usublarga 

bo’linadi. Oraliq vazifalarni bajarish uchun muqobil tekshirish, pul mablag’lari va 

moddiy  boyliklarni  ro’yxatga  olish,  miqdor  hisobni  tiklash  va  boshqalardan 

foydalaniladi.  

G’aznachilik  tizimiga  o’tishgacha  bo’lgan  davrda  budjet  ijrosi  jarayoni    2 

bosqichni o’z ichiga oladi: budjet tushumlarini taqsimlash va budjet mablag’larini 

davlat budjeti mablag’larini oluvchilar hisob raqamlariga o’tkazish. Davlat budjeti 

mablag’larining  keyingi  taqdiri  butunlay  foydalanuvchilarning  ixtiyoriga  bog’liq. 

Davlat  budjeti  mablag’laridan  samarali  va  oqilona  foydalanilishini  esa  buxgalteriya 

hisoboti orqali tekshirish mumkin.