Bu viloyat respublikaning shimoli-sharqida Chotqol-Quramin togʻlari oraligʻida – shimol va shimoli-sharqda Turkiston va Malguzar tizmalari – janub va janubi-gʻarbda joylashgan. Gʻarb va shimoli-gʻarbdan Qizilqum tomon chuqurlik ochiq. Bu janubi-g'arbiy yo'nalishda radial ravishda ajralib turadigan mahalliy burmalar va yashirin strukturaviy ko'tarilishlardan iborat murakkab sinekliza. Struktura qanchalik janubiy bo'lsa, uning zarbasi shunchalik kenglikda bo'ladi.
Uning rivojlanishining geologik tarixida ikki bosqich aniq kuzatiladi: platforma (yura-o'rta oligotsen) va platformadan keyingi mobil. Birinchi bosqich er qobig'ining to'lqin harakatining kichik amplitudalari va bo'r va paleogen yotqiziqlarining kichik qalinligi bilan tavsiflanadi. Depressiyaning umumiy strukturaviy rejasi mezozoyda allaqachon belgilab berilgan. Rivojlanishning ikkinchi bosqichi oligotsenning o'rtalaridan boshlangan.
Oʻzbekiston Markaziy Osiyoda Mineral suvlarga boy boʻlgan mamlakat. Respublika xududida ularning tabiatda maʼlum boʻlgan barcha guruh va tiplari aniqlangan. Oʻzbekistonda Mineral suvlarning quyidagi balneologik guruxlari bor: spetsifik xususiyatlarsiz va komponentlarsiz, oltingugurtli, yod, brom, radonli va karbonat angidridli.
Spetsifik xususiyatlarsiz va komponentlarsiz eng qimmatli Mineral suvlar (azotishqorli issiq, Ijevsk va yangi Ijevsk turidagi sulfat va xlorid sulfat natriyli) Toshkent atrofi, Kizilkum, Zarafshon va Markaziy Kizilkum havzalar guruhida, hamda Ustyurt, Buxoro-Qarshi, Surxondaryo va Fargʻona artezian havzalarining yuqori gidrogeologik qavatida tarqalgan. Ular negizida: Jan. Olamushuk shaharchasi va Polvontoshda (Andijon viloyati), Buxorodagi "Sitorai Mohi Xossa", Jizzax viloyatidagi Gagarin va Gʻallaorol shaharlarida, Muborak shahrida (Qashqadaryo viloyati), Oltinsoy qishlogʻida (Navoiy viloyati): Kattaqoʻrgʻon sh, Na-gorniy temir yoʻl stansiyasida (Samarqand viloyati), Toshkent shahrida, Toshkent viloyatida, Oltiariq shaharchasida, Oltiariq temir yoʻl stansiyasida, Zadion qishlogʻida, Qoʻqon shahrida, Chimyon qishlogʻida (Fargʻona viloyati), Nukus shahrida (Qoraqalpogʻiston) sanatoriykurort, profilaktika muassasalari va qadoqlash zavodlari faoliyat koʻrsatadi. Oʻzbekiston xududida sanoat toifasi boʻyicha foydalanish zaxirasi 30 ming m³/ sutka boʻlgan yer osti Mineral suvlar aniqlangan. Ular negizida 100 dan ziyod sanatoriy, balneologik shifoxona va mineral ichimlik suvlari qadoqlash boʻyicha 20 sex ishlab turibdi. Davlat hisobida radonli, oltingugurtli, yod, brom, borli, tarkibida organik modda boʻlgan, kremniyli, temirli va spetsifik komponentlar va xususiyatlarsiz 10 dan ziyod yer osti Mineral suvlar konlari va uchastkalari faoliyat koʻrsatadi.[
Do'stlaringiz bilan baham: |