Бу педагогик технологиянинг асосий мақсадларига мувофиқ бўлган унинг

---

14. 
Ўқитиш моделлари–
Бу педагогик технологиянинг асосий мақсадларига мувофиқ бўлган унинг 
таркибий қисмларининг йиғиндисидир. Бунинг натижасида унинг тузилмаси қаторига қуйидагилар 
киритилган: • мақсадли — ўқитиш-тарбиялаш мақсадларини белгилаш; • мазмунли — ўқитиш-тарбиялаш 
мазмунини ишлаб чиқиш; • фаолиятли — жараён иштирокчиларини ўқитиш-тарбиялаш ва ўзаро 
муносабатда бўлиш тартиботлари; • баҳолаш-натижавий, ўқитиш-тарбиялашнинг самарадорлигини баҳолаш
ва таҳлил қилиш. Педагошк фаолият ҳам тарбиявий жараённинг тузилмасига мувофиқ қурилади: 
фаолиятнинг мақсадлари, мазмуни, усуллари ва турлари ишлаб чиқилади ва натижалар таҳлил қилинади. 
Ўқитиштарбиялаш мақсадларини аниқлаш педагошк аниқлашни (ташхис) — таълим жараёни ҳолати, 
биринчи навбатда ўқувчиларнинг ўзлаштирганликлари, шунингдек жараённинг бошқа шартларини 
ўрганишни талаб этади. Таълим жараёни босқичларининг ўзаро муносабати ва кетма-кетлиги тўғрисида 
хулоса чиқаришга имконият бера,аи: аниқлаш (ташхис) — лойиҳалаштириш — амалга ошириш — таълимий
ўзаро таъсирнинг янги даражасини аниқлаш (ташхис). Шу муносабат билан таълим жараёнини ҳаракатга 
келтирувчи куч, тл^ртки нима эканлиги тўғрисидаги савол пайдо бўлади. Педагошкада ўқувчига 
қўйиладиган, унинг ҳаётида юзага келадиган талаблар ва унинг ҳақиқий имкониятлари, шахснинг 
ривожгааниш даражаси ўртасидаги зиддиятлар манба бўлиб ҳисобланади. Ушбу талаблар унинг ёш 
хусусиятларига мувофиқ келгандагина, у инсонни тарбиялаш ва шахсий ривожлантириш жараёнининг 
бошланишига туртки бўлади. Шу муносабат билан ёш авлод бирор нарсани катталарнинг ёрдамисиз қила 
олиши мумкин бўлган ҳолатни долзарб ривожланиш ҳудуди деб аталади. Ёш авлод ўқиш жараёнида бирор 
янги нарсани катталарнинг ёрдами билан салоҳиятли тарзда ўзлаштиришга қодир бўлган даражани яқин 
ривожланиш ҳудуди билан белгилаш мумкин. Ҳудудлар орасидаги фарқ муаммоли ҳолатни вужудга 
келтиради — таълим жараёнининг бундай ҳолати шахсни шакллантиришда хоҳиши мавжуд ва эришганлар 
ўртасида тафовут мавжуд бўлса юзага келади. Бундай қарама-қаршиликнинг шаклланишини ўйланган 
мақсадли фаразлар билан бартараф этиш мумкин. Педагогик ўзаро муносабатларнинг мақсади ахборот 
технологияларининг тизимини ташкил этувчи қисми бўлиб ҳисобланади. Қолган барча қисмлар: таълимий 
самарага эришиш мазмуни, услублари, усуллари ва воситалари унга боғлиқ. Мақсад - илмий тушунча 
сифатида эришишга унинг фаолияти йўналтирилган натижа субъектининг онгидагини олдиндан пайқашдир.
Бунинг натижасида ўқитиш мақсади педагогик адабиётларда педагогик ўзаро муносабат натижаси, 
шакллантириш кўзда тутилган шахснинг сифатлари ва ҳолати тўфисида ўйлаб, олдиндан аниқланган 
тасаввур сифатида кўриб чиқилади.