Brave panjaralari. Qattiq jismlarning atom strukturasini o‘rganish usullari. Kristallarda rentgen nurlari diffraksiyasi

Agar difraksion kartina kontsentrik aylanalardan iborat bo’lsa, u holda qattiq jism polikristall holatda bo’ladi. (3-rasm.)

Agar difraksion kartina 4-rasmdagidek bo’lsa, qattiq jism amorf holatda bo’ladi.

Qattiq jism strukturasi va xossasi o’rtasidagi bog’lanishni sifat jihatdan bunday o’rganish yetarli emas. Atom strukturasini o’rganish bu elementar yacheykaga kiruvchi atomlar og’irlik markazlari koordinatasini bilish demakdir. Real kristallarda turli xildagi defektlar mavjud bo’lib, ular atomlarning og’irlik markazlarini, umuman atom strukturasini aniqlashda qiyinchilik to’g’diradi.

• Qattiq jism strukturasi va xossasi o’rtasidagi bog’lanishni sifat jihatdan bunday o’rganish yetarli emas. Atom strukturasini o’rganish bu elementar yacheykaga kiruvchi atomlar og’irlik markazlari koordinatasini bilish demakdir. Real kristallarda turli xildagi defektlar mavjud bo’lib, ular atomlarning og’irlik markazlarini, umuman atom strukturasini aniqlashda qiyinchilik to’g’diradi.
• Qattiq jismlardagi atomlar orasidagi masofa 10-8sm atrofida bo’ladi. Shuning uchun qattiq jismlarning strukturasini aniqlash uchun to’lqin uzunligi atomlar orasidagi masofadan yuqori bo’lmagan elektromagnit nurlanishdan foydalaniladi. Bunday nurlanish energiyasi

• tartibida bo’lishi kerak. Bunday energiyaga rentgen nurlari ega bo’ladi. Rentgen nurlari ta’sirida kristal strikturasidagi ionlarnig holatini aniqlashning ikkita usuli mavjud. Bu usullarni Bregg va Laue degan olimlar kiritganlar.
• Bulf-Bregg usuli: Bu usul bir-birida d masofada joylashgan ionlar tekisliklaridan rentgen nurlarini interferensiyasiga asoslangan bo’lib, interferension maksimum kuzatilishi uchun ikkita shart:
• 1. Rentgen nurlari har qaysi ionlarning tekisliklaridan kuzgusimon qaytishi mumkin.
• 2. Qaytgan nurlar o’zaro kuchayib interferensiyalanishi bajarilishi kerak. Mavzuning davomini talabalar mustaqil o’zlashtirishi lozim……..

E’tiboringiz uchun rahmat

• E’tiboringiz uchun rahmat