Brave panjaralari. Qattiq jismlarning atom strukturasini o‘rganish usullari. Kristallarda rentgen nurlari diffraksiyasi

TDTU Elektronika va avtomatika fakulteti 1-kurs magistranti Sovurqulov Sardor. Fan:Yarim oʻtkazgichlar fizikasi asoslari

Brave panjaralari. Qattiq jismlarning atom strukturasini o‘rganish usullari.

• Reja:
• 1) Brave panjaralari.
• 2) Atom strukturasini o’rganish usullari.

1.Brave panjaralari.

• 1.Brave panjaralari.
• Kristal panjaraning hammasi bo’lib 14 xil elementar yacheykasi mavjud. Bu elementar yacheykalar fransuz olimi Ogyust Brave nomi bilan Brave panjaralari deyiladi. Brave panjaralari quyidagi 3 ta shartni qanoatlantiradi:
• 1. Tanlangan yacheyka singoniyasi xuddi butunlay panjara singoniyasi kabi bo’lishi kerak. Ya’ni uning simmetriyasi butunlay panjara simmetriyasiga mos bo’lishi kerak.

2. To’g’ri burchaklar va teng tomonlar soni maksimal bo’lishi kerak.

• 2. To’g’ri burchaklar va teng tomonlar soni maksimal bo’lishi kerak.
• 3. Yuqoridagi 2 ta shart bajarilganda yacheyka hajmi minimal bo’lishi kerak.
• Kristal jismlarda atomlar ma’lum tartib bilan joylashgan bo’ladi. Ba’zi yo’nalishlarda atomlar zichroq, ba’zi yo’nalishlarda siyrakroq joylashadi.

• 14 xil elementar yacheyka ko’rinishi

Shuning uchun birlik uzunlikdagi atomlar soni teng bo’lmaydi. Shu sababli turli xil yo’nalishlarda ularning mexanik, optik, elektr xossalari turlicha bo’ladi. Bunday holat kristalning anizatropiyasi deyiladi.

• Shuning uchun birlik uzunlikdagi atomlar soni teng bo’lmaydi. Shu sababli turli xil yo’nalishlarda ularning mexanik, optik, elektr xossalari turlicha bo’ladi. Bunday holat kristalning anizatropiyasi deyiladi.
• Kristalning fizik xossalarini o’rganishda kristaldagi fazoviy yo’nalishlarni aniqlash zarur. Kristal panjara tugunlaridan birida koordinata boshi joylashgan bo’lsin. x,y,z o’qlari tugunlar qatori bo’ylab yo’nalgan bo’lsin. Koordinata boshidan bir tamonga yo’nalgan vektorni olaylik. Bu vektorning o’qlaridagi proeksiyalari
• bo’lsin.