Bozor tushunchasi. Bozorning iqtisodiyot uchun ahamiyati

kelib chiqqan iqtisodiy munosabatlari, ularning o’zaro aloqasidir.

Sotuvchilar bilan xaridorlarning birgalikdagi sa’y-harakatlari bozorni keltirib chiqarar

ekan, bozor ularni birlashtiruvchi mexanizm bo’lib xizmat qiladi. Bu mexanizmda talab va

taklif uchrashadi. Agar biz talabni — xaridor tomonidan bo’ladi desak, taklif ishlab chiqaruvchi

va sotuvchi qo’lida bo’ladi.

Bozor sub’ektlari o’z manfaatlarini ko’zlab ish yuritar ekan, ularning xatti-harakatini

muvofiqlashtiradi. Shu orqali ularning manfaati amalga oshadi. Bozor aloqalari narx-navo

asosiga o’rnatiladi. Narxda asosan oldi-sotdi amalga oshadi va rasmiylashtiriladi.

Bozorda hamma teng huquqli. Bozor deganda yoshligimizdan bilamizki, u oldi-sotdi

qilinadigan joy. Xaridor bilan sotuvchi uchrashib, har ikkisi ham o’z manfaatini amalga oshiradi,

ya’ni biri sotadi, ikkinchisi oladi. Mana shu ayirboshlash maxsus joy bozorda amalga oshadi.

Shu bilan birga ayirboshlash jarayonini qanday tarzda amalga oshirilishini yozilgan va

yozilmagan, ya’ni maxsus belgilangan va belgilanmagan qonun-qoida tusini olgan mezonlari

mavjudki, u ham bozor tushunchasiga kiradi.

Jumladan, sotuvchi va xaridorni o’zini tutishi, fe’l-atvori, sotuvchi narxi (haddan tashqari

yuqori narx qo’ymaslik), xaridor narxi (haddan tashqari tovarni erga urmaslik) va boshqalar.

Shunday qilib, bozor bu:

1. Sotuvchi bilan xaridor o’rtasidagi ayirboshlash, oldi-sotdi munosabati.

2. Ayirboshlash, oldi-sotdi, ya’ni savdo amalga oshiriladigan joy.

3.Ayirboshlash jarayonida oldi-sotdini amalga oshirishda xaridor va sotuvchining o’zini

tutishi qonun-qoidalari,tartibotlari tizimini ifodalaydi.