Bozor segmentatsiyasi va yangi tovarlarni ishlab chiqarish

Daromad darajasi. Bozorni segmentga bo’lishning yana bir eski usullaridan biri bo’lib, quyidagi tovar va xizmatlarga: avtomobil, kater, kiyim, sayohat va boshqalarga bo’lgan talabni daromadlar darajasi bo’yicha ajratish eskidan qolgan. Ba’zi hollarda segmentlashning bu turi boshqa sohalarda keng qo’llaniladi. Shu bilan birga daromadlar darajasi orqali u yoki bu tovarga bo’lgan iste’molchilar ehtiyojini har doim ham aniqlab bo’lmaydi.
Segmentlashning bir qancha belgilari. Ko’pgina firmalar bozor segmentatsiyasini ikki va undan ortiq demografik o’zgaruvchilar orqali o’tkazishadi. Masalan, pansionat ko’r odamlarga qarashni o’z zimmasiga oladi, ularning psixologik holatini nazorat qiladi, ularni o’qish bilan taminlaydi. Ammo imkoniyatning cheklanganligi sababli pansionat hamma ko’r odamlarga yordam bera olmaydi.
Psixografik xususiyati bo’yicha segmentlash. Psixografik xususiyati bo’yicha segmentlashda xaridorlarning jamoat sinfiga tegishlilik belgisiga qarab gruhlarga ajratishadi, ya’ni yashash tarzi va shaxsiy xususiyatlariga ko’ra. Biron-bir demografik guruhning psixologik xususiyati turlicha bo’lishi mumkin.
Jamoat guruhi. Ko’pgina firmalar, korxonalar o’z ishlab chiqarishini ma’lum bir jamoat sinfiga, ularni xarakterlarini inobatga olgan holda moslab ishlab chiqaradi.
Hayot tarzi. Markali va oddiy tovarlar sotuvchilari ko’p hollarda xaridorlarning hayot tarzini inobatga olgan holda segmentlaydi. Masalan: jinsi ishlab chiqaruvchi faqat aniq, bir erkaklar guruhi uchun jinsi ishlab chiqarishni xohlab qoldi, ya’ni uyda o’tiruvchilar, besaranjom kishilar, zavq oluvchilar uchun va hokazo.
Guruhlarning har biriga alohida bir fosonli, har xil narxda, har xil reklamali, har xil savdo firmalari orqali keladigan va hokazo. Agar firma bu tovar qanday hayot tarziga mo’ljallanganligini e’lon qilmasa, u holda jinsi hech qanday erkaklar guruhi uchun qiziqish uyg’otmaydi. Natijada tovar bozorda o’tmay qolishi mumkin.
Bozorni segmentlarga ajratish xaridorlarni talab va ehtiyojlarini aniqlash masalasini hal etishning ideal vositasi bo’la olmaydi, ammo shunga qaramay bu usul ishbilarmonlarni bu boradagi ishlarga qiziqtirish uchun qimmatli ma’lumotlar beradi. Korxonalar eng istiqbolli bozorlar axtarish yo’lida bir yoki bir yo’la bir necha mezonlar vositasida segmentatsiya o’tkazadilar. Bozor segmentatsiyasining maqsadi- bayon etilgan omillar asosida foydali bozor segmentini topishdan iborat, bu segment o’lchanadigan, etarli darajada hashamdor va belgilari barqaror bo’lmog’i kerakki, unga oid ma’lumotlarni tahlil qilish mahsulot sotish hajmining ko’payishi va foyda olish bilan oqlanadigan bo’lsin. Ushbu bozorning muayyan korxona ishlab chiqaradigan tovarlarning 80 foizini xarid qiladigan 20 foiz atrofidagi xaridorini qamraydigan segment ana shunday foydali segment sanaladi. Bozor strukturasi, shuningdek, korxona o’z ko’lami hamda ixtisoslashuviga qarab, ko’pgina, hatto juda ko’p segmentlarda sotish strategiyasini tanlashi mumkin yoki, aksincha, o’z kuchini bo’lib tashlamay, eng qulay va istiqbolli bir yo’nalishda to’plashi mumkin. Aksariyat hollarda yirik tashkilotar o’z faoliyatlarini bozorning biron bir katta segmentida yoki har bir sektor uchun tabaqalangan qarorni qo’llab, bir necha kichikroq segmentlarda olib borishi mumkin. O’z navbatida, kichikroq tashkilotlar hatto kichik bir segmentga xizmat ko’rsatib, juda qulay iqtisodiy samaralarga erishishi mumkin.

1.