Bozor riskini baholashda zararsizlik nuqtasini aniqlash

3.Zararsizlik darajasini hisoblash.
1-misol. "Pierce Grain" kompaniyasi bir necha turdagi mahsulotlami ishlab chiqarishiga qaramay, uzoq muddat kuzatuvlar natijasida uning mahsulotlari tuzilishi ancha o'zgarmas ekanligi aniqlandi. Bu esa menejerlarga mahsulot birligiga to'g'ri keluvchi "odatiy" sotuv narxi va mahsulot birligiga to'g'ri kelivchi "odatiy" o'zgaruvchan xarajatdan foydalangan holda moliyaviy rejalashtirishni amalga oshirish imkoniyatini beradi. Mahsulot birligiga to'g'ri keluvchi "odatiy" sotuv narxi va o'zgaruvchan xarajat o'zgarmas ishlab chiqarish tuzilishidan kelib chiqib hisoblanadi. Bu xuddi mahsulot tuzilishi bu yagona katta mahsulot deb hisoblashga o'xshaydi. Sotish narxi $10, o'zgaruvchan xarajatlar esa $6. Firmaning yillik jami o'zgarmas xarajatlari esa $100000. Kelgusi yil uchun ishlab chiqariladigan va sotiladigan mahsulot miqdorining zararsizlik nuqtasi qanday?
Biz xarajatlami qoplashdan "Pierce Grain" kompaniyasi tomoni­ dan sotilishi kerak bo'lgan mahsulot tuzilmasi miqdoriga qiziqib ko'ramiz. Bunda FSTD (foyda) nolga teng bo'ladi. Umumiy nazari­ yadan olingan (2.3.3) tenglama quyida yana bir bor berilgan:


Sotilgan mahsulotning _ jami o'zgarmas xarajatlar zararsizlik miqdori - (mahsulot birlig ning- mahsulot birligig )
sotuv narx1 0 ¹zgaruvchan xara1at

Qo'yilgan masala va tenglamadan bilganlarimiz quyidagilar:

• 
  jami o'zgarmas xarajatlar = $100000;
  
• 
  mahsulot birligi sotuv narxi = $IO;
  
• 
  mahsulot birligiga to'g'ri keluvchi o'zgaruvchan xarajat = $6. Bu ma'lumotlarni tenglamaga qo'yadigan bo'lsak: Sotilgan mahsulotnin zararsizlik miqdori
  

$100,000 =25000
(10-6) $/mahsulot birligi

Shu tariqa, "Pierce Grain" kompaniyasi kelgusi yilda faqatgina o'zgarmas xarajatlarni qoplash uchun 25000 birlik mahsulot sotishi kerak. Eng muhimi, 25000 birlik mahsulotni sotganidan so'ng "Pierce Grain" kompaniyasi 25000 birlik mahsulotni ishlab chiqarishga sarflangan xarajatlarni ham qoplaydi va FSTD=0 bo'ladi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Abdullayeva Sh.Z. Bank risklari va kreditlash. -T.: "Moliya", 2002.
   
2. 
   Allen S.L. Financial Risk Management: A Practitioner's Guide
   

to Managing Market and Credit Risk. "Wiley Finance", 2nd Edition, 2012.
3A Ataniyozov J., Alimardonov E. Xalqaro moliya munosabatlari. -
T.: "O'zbekiston faylasuflari milliy jamiyati", 2014.

4. 
   Hull J.C. Risk Management and Financial Institutions. "Wiley Finance", 4th Edition, 2015.
   
5. 
   Islomqulov A.X., Sattorov B.K., Sharifxodjayeva K.U. Moli­ yaviy risklami boshqarish. -T.: "Iqtisod-Moliya", 2017.
   
6. 
   Malikov T.C. Moliya. -T.: "lqtisod-moliya", 2018.
   
7. 
   Malz A.M. Financial Risk Management: Models, History, and Institutions. "Wiley Finance", 2011.
   
8. 
   Markowitz H.M. Portfolio selection. Efficiyent divercification of investmens. N.Y.: "Blackwell", 1991.
   
9. 
   Samuelson P. "Risk and Uncertainty: A Fallacy of Large Num­ bers", Sciyentia, Vol. 98, No. 4, 1963.
   
10. 
    Sharpe W.F. Investor Wealth Measures and Expected Return// Quantifying the Market Risk Premium Phenomenon for Investment Decision Making/ Ed. Sharpe W.F. Charlottesville, Virginia: The In­ stitute of Chartered Financial Analysts, 1990.