Bozor mexanizmasi bozor mexanizmining umumiy xususiyatlari

Ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilar, sotuvchilar va xaridorlarning iqtisodiy holati ko'plab omillar ta'sirida o'zgarib turadigan bozor sharoitlariga bog'liq. Bunday holda talab va taklif o'rtasidagi ma'lum nisbat juda muhim rol o'ynaydi. Bu ko'pincha xaridorlar va sotuvchilarning taqdirini belgilaydi.
Bozor kon'yunkturasi - bu bozorda har qanday vaqtda yuzaga keladigan, tovarlar va xizmatlarni sotish jarayoni amalga oshiriladigan iqtisodiy sharoitlar yig'indisidir.
Bozor kon'yunkturasi bozor holatini tavsiflovchi iqtisodiy ko'rsatkichlar bilan belgilanadi: talab va taklif nisbati, narx darajasi, bozor sig'imi, iste'molchilarning xarid qobiliyati, tovar-moddiy zaxiralar holati va boshqalar.
Bozor kon'yunkturasini milliy xo'jalik kon'yunkturasidan ajratib ko'rsatish kerakki, u butun ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonini belgilovchi va hozirgi vaqtda iqtisodiyotning umumiy holatini (nafaqat bozorni) tavsiflovchi iqtisodiy shart-sharoitlar va xususiyatlar yig'indisidir.
Bozor mexanizmiga yondashish uning ishlashi va qo'llanilishiga asos bo'lgan iqtisodiy qonunlarni tushunishni o'z ichiga oladi. Bu qonunlar: qiymat (qiymat) va foydalilik qonuni, talabning pasayishi, talab, taklif va taklifning o'zgarishi, raqobat, foyda va boshqalar.
Foyda tebranishlari ishlab chiqarishga ishora qiluvchi bozor barometridir. Tovar ishlab chiqaruvchi o'z xo'jalik faoliyatida foydani ko'paytirish manfaatlarini boshqaradi. Foyda narxlarga, ishlab chiqarishning o'sishiga va tezligiga bog'liq
kapital aylanmasi. Korxonalarning foyda olishga yo'naltirilganligi tabiati mutanosib bozor va taqchil iqtisodiyot sharoitida jamoaviy egoizm paydo bo'lganda va korxona faoliyatida foydaning roli gipertrofiyalanganda o'zgaradi.
Bozor mexanizmi har xil turdagi narxlar orqali amalga oshiriladigan qiymat, qiymat, foydalilik qonunlariga asoslanadi: ekvivalent ayirboshlash narxlari (nafaqat foydalilik bilan, balki jamiyat muayyan mahsulotni ishlab chiqarish uchun to'lashi kerak bo'lgan xarajatlar bilan ham belgilanadi. tovar yoki xizmat), muvozanat, monopoliya, diskriminatsion, zonal va boshqa narxlar.