Бозор иқтисодиёти шароитида пул ва пул муносабатлари, кредит ва кредит муносабатлари, банклар ва банк тизимининг роли ошиб боради

Ташқи иқтисодий муносабатларда кредит, унинг турлари ва функциялари.

Ўзбекистон Республикаси мустақилликга эришгач халқаро муносабатлар субъектига айланди. Ўзбекистон Республикаси Олий кенгаши 1991 йил 31 августдаги кабул килган давлат мустакиллиги тугрисидаги баёнатида – «Ўзбекистон Республикаси халқаро ҳамжамиятнинг тенг хуқуқли аъзоси бўлиб халқаро муносабатларда суверен давлат, халқаро хуқуқ субъекти бўлиб, майдонга чиқади» дейилган.

Šисқа вақт ичида Ўзбекистон турли халқаро ва минтақавий молия, валюта ва кредит ташкилотларига аъзо бўлди ва самарали ҳамкорлик қилмоқда.
Жаҳон миқёсида ҳам ташқи иқтисодий алоқаларнинг кенгайиши кўзатилмоқда. Жумладан, жаҳон статистикасининг маълумотларига кўра 1990-2003 йилларда жаҳон ялпи ички маҳсулоти (жорий баҳоларда) 22,6 млрд. АКШ долларидан 36,1 млрд. долларга ёки 1,6 баробар ошган бўлса мамлакатнинг жами экспорт ҳажми 4,3 млрд. дан 9,2 млрд. АŠШ долларига ёки 2,2 мартага ошди. Тўғридан-тўғри инвестициялар 209 млрд. дан 560 млрд. АŠШ долларига ёки 2,7 марта ошди.
Халқаро муносабатларнинг маълум қисми халқаро кредит муносабатларига тўғри келади.
Халқаро кредит қуйидаги хусусиятларга эга:
- Šарз олувчи ва қарз берувчи сифатида давлат, ташкилот ва муассасалар, хуқуқий шахслар (банклар, компаниялар), халқаро валюта кредит ташкилотлари қатнашади.
- Қарзга олинган маблағлар қарз олувчи мамлакат томонидан даромад келтирувчи капитал сифатида ишлатилади.
- Қарз берувчи мамлакатга тўланадиган кредит фондининг манбаси қарз олувчи мамлакат аҳолиси томонидан яратилган миллий даромад ҳисобланади.
Халқаро кредит давлат ва халқаро институтлар иштирок этган муносабатларда пул (валюта) шаклида, ташқи савдо фаолиятида эса товар шаклида бўлиши мумкин.
Халқаро кредит халқаро иқтисодий муносабатлар доирасида қуйидаги функцияларни бажаради:
- мамлакатлар ўртасида капиталнинг қайта тақсимланишини таъминлайди.
- капиталнинг марказлашувига шароит яратади ва бу жараённи тезлаштиради.
- ҳар хил валюталарда халқаро хисоб-китобларни олиб боришда муомила харажатларини қисқартиради.

8.