Бозор иқтисодиёти шароитида давлатнинг функциялари ва иқтисодий сиёсатининг мақсадлари

6. Фискал сиёсат кўрсаткичлари

Йиллар	Давлат бюджети даромадлари, млрд. сўм	Давлат бюджети харажатлари, млрд. сўм	Давлат бюджети камомади, ЯИМ га нисбатан %
2001	1266,9	1313,8	-1,0
2003	2342,1	2376,9	-0,4
2005	3433,3	3420,0	+0,1
2006	4485,5	4388,4	+0,4
2009	10840,2	10763,9	+0,2
2010	13596.7	13386,9	+0,3
2011	17058.7	16714,7	+0,4
2012	21297,3	20910,7	+0,4
2013	26261,5	25907,0	+0,3

Давлат бюджети камомади (профицити), ЯИМ га нисбатан %

Мустақиллик йилларида солиқ юки динамикаси (ЯИМ га нисбатан %)

Ўзбекистон Республикасида макроиқтисодий барқарорлик

• Инфляция

• Алмашув курси

• Бюджет сальдоси

• Иқтисодий ўсиш

• Ялпи ички маҳсулот (ЯИМ) мамлакат иқтисодиётининг ривожи ва унинг аҳолиси фаровонлиги (даромади)ни тавсифловчи муҳим кўрсаткич саналади.
• Реал ЯИМ ёки жон бошига ЯИМ ошганда мамлакат иқтисодиёти ва инсонлар турмуши яхшиланади. Бу кўрсаткичларнинг камайиши эса мамлакат иқтисодиётида муаммолар пайдо бўлганини ва аҳоли фаровонлиги (даромади) пасайганини англатади.

• Давлатнинг макроиқтисодий барқарорлаштириш сиёсати:

• Расмдан кўриниб турибдики, мамлакатимизда ЯИМнинг ўсиш суръатлари 2000-2003 йилларда 3,8-4,2 фоиз, 2004-2006 йилларда 7-7,3 фоиз, 2007-2008 йилларда 9-9,5 фоиз даражасига етган бўлса, кейинги йилларда жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози бу кўрсаткичга ҳам ўз таъсирини ўтказди. Оқибатда ўсиш суръатлари бир оз пасайди.
• 2017 йилда эса 5,3 фоизга кўтарилди. Миллий иқтисодиётнинг барча тармоқларида яратилган ялпи қўшилган қиймат (ЯҚҚ) ҳажми ЯИМ умумий ҳажмининг 89,8 фоизига тенглашиб, 5,3 фоизга ўсди (ЯИМ мутлақ ўсишига таъсири 4,8 фоиз пункт). Маҳсулотлар учун соф солиқларнинг ЯИМ таркибидаги улуши 10,2 фоиз бўлди ва ЯҚҚ каби 5,3 фоиз даражасида ўсди (ЯИМ мутлақ ўсишига таъсири 0,5 фоиз пунктдан иборат бўлди). Иқтисодий ўсишга сўнгги йилларда макроиқтисодий барқарорлик таъминлангани ҳам ижобий таъсир кўрсатди.
• 2017 йил якунларига кўра, ЯИМ ҳажми жорий нархларда 249,14 трлн. сўм ёки 48,65 млрд. АҚШ долларига тенг бўлди. Жон бошига ҳисоблаганда, 7,7 млн. сўмни ёки 1502,1 АҚШ долларини ташкил қилди.

• Давлатнинг макроиқтисодий барқарорлаштириш сиёсати :

• Миллий тараққиётимизнинг дастлабки босқичидаёқ оқилона ва самарали иқтисодий сиёсат ишлаб чиқилиши ва ҳаётга изчил татбиқ этилиши, барқарор ривожланишнинг асосий манба ва омиллари тўғри танланиши, уларга жиддий эътибор қаратилиши кейинги йилларда иқтисодий ўсишнинг юқори суръатларига эришишга имконият яратмоқда. Бундай энг муҳим омиллар сифатида қуйидагиларни кўрсатиб ўтиш мақсадга мувофиқдир:
• – макроиқтисодий барқарорлик таъминланиши ва қулай макроиқтисодий шароит яратилиши;
• – иқтисодиётнинг муҳим тармоқларида таркибий ислоҳотларнинг янада чуқурлашуви;
• – иқтисодиётни янада эркинлаштириш ва модернизация қилиш;
• – иқтисодиётда хусусий секторнинг роли ва аҳамияти оширилиши;
• – тадбиркорлик субъектларининг иқтисодий мустақиллигини ва ҳуқуқларини кенгайтириш орқали хусусий сектор ривожланишининг рағбатлантирилиши;
• – моддий-техник ресурслар ҳамда тайёр маҳсулотларни сотиш ва сотиб олиш тизимининг эркинлаштирилиши;
• – корхоналарнинг молиявий хўжалик фаолиятига давлат назорат органлари аралашувининг кескин қисқартирилиши ва ҳоказолар.

• Давлатнинг макроиқтисодий барқарорлаштириш сиёсати :