Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

Ishlab chiqarish imkoniyati chegarasi

5

 

3.1-jadval 

 

Mahsulot turlari

 

M u q o b i l  i sh l a b  ch i q a r i sh 

A 

B 

S 

D 

E 

G 

guruch (tonna) «X» 

0 

10 

20 

30 

40 

50 

avtomobil (dona)«Y» 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

 

  Agar  mavjud  resurslardan  faqat  avtomobil  ishlab  chiqarsak,  u  25  ta,  faqat 

guruch  etishtirsak  50  tonnaga  teng  keladi.  Birinchi  tovarni  ishlab  chiqarishni 

ko‘paytirish, albatta ikkinchisining kamayishi hisobiga ro‘y beradi.  

Jadval  ma‘lumotlarini  grafikda  aks  ettirsak,  ikki  turdagi  mahsulot  ishlab 

chiqarishning turlicha uyg‘unlashuvi mavjud bo‘lishiga ishonch hosil qilamiz.   

 

3.2-chizma. Ishlab chiqarish imkoniyatlari egri chizig’i 

 

                                                             

5

CampbellR.McConnell,  StanleyL.Br ue.  Economics:  Tamoyillar,muammolarvasiyosat.  O‘nettinchiNashr.  11 

b. 

---

39 

Resurslarning  cheklanganligi  ehtiyojni  qondirishning  asosi  bo‘lgan  ishlab 

chiqarish  imkoniyatlarini  ham  cheklab  qo‘yadi.  Ishlab  chiqarish  imkoniyati  

mavjud  iqtisodiy  resurslardan  to‘laroq  foydalanish  evaziga  eng  ko‘p  mahsulot 

ishlab chiqarish  salohiyatini   anglatadi. U ishlab chiqarish imkoniyati chegarasini 

ifodalaydi.

 

Yangi  texnika  va  texnologiyalarning  yaratilishi  hamda  ularning  ishlab 

chiqarishga  jalb  qilinishi  imkoniyatlar  chegarasining  kengayishiga  olib  keladi. 

Yangi  texnikalar  va  texnologiyalar,  bir  tomondan,  unumdorlikni,    oshirish, 

energiya,  yonilg‘i,  mehnat  va  boshqa  moddiy  resurslarni  tejash,  ikkinchi 

tomondan,  resurslarning  yangi  manbalarini  topib,  iqtisodiy  faoliyatga  jalb  etish 

imkonini beradi. Bunga jahon okeanining uzoq va chuqur joylaridagi resurslaridan, 

quyosh energiyasidan foydalanish va shu kabilarni misol qilib keltirish mumkin. 

 

Resurslar  cheklanganligi  sharoitida  ularni  tejab  ishlatish  tovar  turlarining 

muqobil  variantlaridan  eng  optimal  darajasini  tanlashda  muhim  ahamiyatga  ega 

bo‘ladi.  

Tanlovning  variantlari  nihoyatda  xilma-xil  bo‘lib,  bu  qaror  qabul  qilishni 

qiyinlashtiradi. Muqobil variantlardan birini tanlash uchun ularga qilinadigan sarf - 

harajatlarni taqqoslashga to‘g‘ri keladi. 

Shunday  qilibturli  variantlardan  birini  tanlash  qolganlaridan  voz  kechishga 

yoki  ularning  miqdorini  kamaytirishga  olib  keladi.  Insonning  butun  hayoti  tanlov 

asosida qanday qarorga kelishiga bog‘liq.