Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

3.

 

Ishlab chiqarish funktsiyasi  

 

Ishlab  chiqarish  jarayonida    turli  omillarning  birgalikda  ishlatilishi  natijasida 

mahsulot,  va xizmatlar yaratiladi.  

Ular  qiymat  o‘lchovida  korxonalar  darajasida  yalpi  mahsulotni  milliy 

iqtisodiyot ko‘lamida milliy mahsulotni tashkil qiladi.  

Ishlab  chiqarish  omillari  bilan  uning  natijalari  o‘rtasidagi  bog‘liqlik 

ishlab 

chiqarish funktsiyasi

 deb ataladi. Masalan, ishlab chiqarish omillari Er /E/, kapital 

---

40 

/K/  va  ishchi  kuchi  /V/dan  olingan  mahsulotni  /M/  dan  iborat  deb  olsak,  ishlab 

chiqarish funktsiyasi 

M=F /E. K. V/

 ko‘rinishni oladi. 

Ishlab  chiqarish  funktsiyasi  jalb  qilingan  omillar  birligi  evaziga  olingan 

mahsulot  hajmini  bildiradi.  Bundan  tashqari,  mazkur  ko‘rsatkich  mahsulotning  

mavjud  hajmini  ishlab  chiqarishga  qancha  resurs  sarfi  talab  qilinishini  aniqlash 

imkonini beradi. 

Ishlab  chiqarishda  foydalaniladigan  turli  xil  resurslar  sarfini  birdaniga  yoki 

ularning ayrim turlarini ko‘paytirish yo‘li bilan mahsulot hajmini oshirish mumkin. 

Lekin boshqa omillar  teng bo‘lgan sharoitda ayrim  resurslar sarfini oshirish  yo‘li 

bilan mahsulotni cheksiz ko‘paytirib bo‘lmaydi. Masalan, ishlab chiqarish binolari, 

mashina,  stanok  va  boshqa  asbob-uskunalar  miqdori  o‘zgarmagan  holda  ishchilar 

sonini  va  xomashyoni  ko‘paytirish  yo‘li  bilan  mahsulotni  ma‘lum  miqdorgacha 

oshirib borish  mumkin. Ammo  ma‘lum darajaga borgandan keyin qo‘shimcha jalb 

qilingan  ishchi  kuchi  yoki  xomashyolar  samarasi  kamayadi.  Ikkinchidan,  ishlab 

turgan  ishchilar  soni  o‘zgarmagan  holda  ularni  yangi  texnika  va  texnologiyalar 

bilan  qurollantirish,  ya‘ni  har  bir  ishchiga  to‘g‘ri  keladigan  kapital  miqdorini 

oshirish hisobiga ham  mahsulotni ko‘paytirishga erishish mumkin. Iqtisodiyotning 

barcha  darajasida  resurslardan  foydalanish  va  ularning  miqdorini  oshirish  evaziga 

olingan  mahsulotni  uch  xil  o‘lchamda  aniqlash  mumkin: