Bozor bu ishlab chiqaruvchi bilan iste’molchini birbiri bilan bog’laydigan ayriboshlash jarayoniga xizmat qiladigan tartiblar, mexanizmlar va muassasaviy tizimdir

Narx

Maksimal Narx

• 
  Maksimal narxlarda davlat bevosita narxga aralashib,bozor narxidan past narx belgilaganda hosil bo’ladi. Hukumat mazkur ishni iste’molchilarni himoya qilish maqsadida amalga oshiradi. Natijada talab ortiqchaligi yuzaga keladi.
  
• 
  Talab va taklif muvozanatini ta’minlovchi narxdan past darajada tutib turiladigan narxdan past narx belgilanganda ish.ch qisqaradi(Qo dan Q1 gacha).
  

Bu iste’molchi va ishlab chiqaruvchilarning ja’mi yutug’ida tegishli yo’qotishlarni (B va C) keltirib chiqaradi. Ish.ch hajmi qanchalik oz bo’lsa, shunchalik iste’molchilar va ish.chilarning ja’mi faravonligi past bo’ladi.

• 
  Hukumat narxlarni nazorat qilib turmasa, “qora bozor “ avj ola boshlaydi. Masalan, “qora bozor “da sotuvchi va ishlab chiqaruvchilar o’zlarining mahsulotni kim sotib olishga tayyorligi to’g’risida qaror qabul qila boshlaydi. Bunda mahsulot yetishmovchiligi, ya’ni talab ortiqchaligi yuzaga keladi. Bu iste’molchilar uchun “nohaqlik” hisoblanadi. Bu taqchillikni yo’qotish uchun hukumat o’z harakatlarini olib borishi kerak.
  

Hukumat quyidagi ishlarni amalga oshirishi kerak :

• 
  Hukumat firmalarga subsidiyalar beradi, ish.chni ko’paytirish uchun;
  
• 
  Taklifni ko’paytirish uchun, hukumat o’zi ish.chni tashkil etadi;
  
• 
  Hukumat ayrim tovarlarni saqlab qo’yib keyin bozorga chiqarishi mumkin. Biroq, tez buziladigan mahsulotlar bundan mustasno.(masalan, non)
  

Sabablari:

• 
  Ijtimoiy jihatdan muhim mahsulot va xizmatlar. • Monopol hokimiyat. ( raqobat siyosati orqali )
  
• 
  Zarurat.
  

Minimal narxlar

• 
  Hukumat muvozanat narxdan yuqori narx belgilaganda minimal narx vujudga keladi. Hukumat ushbu ishni ishlab chiqaruvchilarni himoya qilish maqsadida amalga oshiradi. Natijada taklif ortiqchaligi yuzaga keladi.
  

• 
  Ish.chilar bunday holatda mahsulotlarini arzonroq narxda sotishga urinishadi.
  

 Hukumat taklif ortiqchaligini oldini olish maqsadida quyidagi ishlarni amalga oshirishi zarur :

• 
  minimum narxda mahsulotlarnissotib oladi va taklif ortiqchaligini bartaraf etish;
  
• 
  reklama orqali mahsulotga talabni oshirishga urinish;
  
• 
  mahalliy mahsulotlarga talabni oshirish, ya’ni proteksionizm siyosati orqali.