Boynazarova Dilguza. Adabiyot darslarida grafik N. Allambergenova

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

D 

D 

B 

D 

A 

B 

A 

*** 

---

 

 

36

 

2.2.Adabiyot darslarida grafik organayzerlardan foydalanish  

 

Grafik organayzerlar – o‘quv jarayonida qo’yilgan maqsadga erishishda 

yordam  beruvchi  chizma,  jadval,  grafiklardan  foydalanish    ham    yuqori 

natijlarni  kafolatlaydi.  Agar  grafik  organayzerlarni  o‘qituvchi  tayyor 

(to‘ldirilgan)  holda  qo‘llasa,  vosita  vazifasini,  o‘quvchilarning  mashg‘ulot 

mavzusiga  doir  bilimlarni  mustahkamlash  va  fikrlashini  rivojlantrish  

maqsadida  ishlatilsa,  metod  fazifasini  bajaradi.  Masalan,  shunday  grafik 

organayzerlardan  “Qanday”,  “Nima  uchun”,  “BBB”  kabi  organayzerlarini 

misol keltirish mumkin. 

Pedagogik  texnologiyalar  sohasidagi  yangi  izlanishlar  bilan  tanishish, 

о’qitishning  faol  usullarini  bilish  va  qо’llay  olish  har  bir  pedagog  oldiga 

qо’yayotgan  zamon  talablarining  asosiylaridandir.  Keyingi    manbalarda  e’lon 

qilingan  axborotlarni  tahlil  etgan  holda  quyida    adabiy  ta’lim  jarayonida 

qо’llanilayotgan grafik organayzerlardan ayrimlarini keltirib o‘tamiz. 

T  –  chizma.  T  -  chizma  munozara  vaqtida  qo‘shaloq  javoblar  (ha/yo‘q, 

tarafdor/qarshi)  yoki  taqqoslash  -  zid  javoblarni  yozish  uchun  universal  grafik 

organayzer  hisoblanadi.  Sharq  she’riyatining,  ayniqsa  g‘azal  janrining  bosh 

mavzusi  ishq-muhabbatdir.  Ishqiy  g‘azallarda  asosan  uchta:  ma’shuqa  (yor), 

oshiq  hamda  raqib  ishtirok  etishini  aytib,  bu  yerda  obrazlar  ishtiroki  bilan 

bog‘liq  andazalar  borligiga  o‘quvchilar  diqqati  tortiladi.  Mana  shu  uch  asosiy 

obrazlarga  xos  bo‘lgan  doimiy  xarakter  belgilari,  ta’rif-tavsiflarni  bilish  va 

anglash  mumtoz  she’riyatni  to‘g‘ri  o‘qish,  tushunish  va  tahlil  qilish  garovidir. 

Buning  uchun    “T-chizmasi”  strategiyasi  eng  ma’qul  texnologiya  sanaladi. 

G‘azal janridagi an’anaviy   oshiq va ma’shuqa obrazlarini “T-chizmasi” metodi 

bo‘yicha tushuntirish qulay. Avval bu ikki obrazning uzviy bog‘liq ikki jihati – 

portreti  va  xarakter  xususiyati  qiyoslanadi.  Texnologiya  asosida  qiyoslagandan 

so‘ng  oshiq  va  ma’shuqlarning  portreti,  xarakter-xususiyati,  ichki  va  tashqi 

ko‘rinishi ifodalari yaqqol namoyon bo‘ladi.  

---