Boynazarova Dilguza. Adabiyot darslarida grafik N. Allambergenova

 

 

9

beimtihon,  isloh  yaqinidan  yurmagan  mudarrislarni  aytursizmi?  Bular  o‘z 

vazifalarini  bilub,  nafslaridin  kechub,  zamong‘a  muvofiq  ravishda  darslarini 

isdiloh qilub, imtihon birla o‘qutmaklari lozimdur”…

4

  Boshqa bir o‘rinda esa u 

shunday  yozadi:  “Ilm  o‘rganmak,  olim  bo‘lmak  uchun  maktabga  kirmak, 

muallimdan  ta’lim  olmak  lozim,  aqlsiz  kishilar  na  maktabga  kirar  va  na 

muallimni bilur”

5

. 

Abdulla  Avloniyning  tarbiya  turlari  borasidagi  qarashlari  ham  e’tiborlidir. 

U  jismoniy  tarbiya  (badan  tarbiyasi),  aqliy  tarbiya  (fikr  tarbiyasi),  Axloqiy 

tarbiya (axloq tarbiyasi) borasida alohida-alohida to‘xtab o‘tadi. 

O‘qituvchi  shaxsi  haqida  gap  ketganda  V.G.Belinskiyning  quyidagi 

fikrlarini  nazardan  qochirmaslik  zarur:  “Bola  tarbiyalash  uchun  sizga  

topshirilgan:  shuni  unutmangki,  u  o‘smir,  keyin  esa  yigit  bo‘lib  yetishadi, 

qarabsizki,  erkak  ham  bo‘lib  qoladi,  shu  boisdan  uning  qobiliyati  takomilini 

kuzatib  boring  hamda,  shunga  ko‘ra,  tarbiya  usullaringizni  o‘zgartiring,  undan 

hamisha yuqori turing; aks holda, holingizga voy: bola siz bilan yuzma-yuz turib 

ustingizdan kuladi. Uni o‘rgatar ekansiz, o‘zingiz yana ham ko‘proq o‘rganing, 

aks holda, u sizni ortda qoldirib ketadi: bolalar tez o‘sishadi”

6

.  

O‘qituvchining  o‘zi  o‘qitayotgan  fan  asoslarini  mukammal  bilishi, 

bilganlarini  o‘quvchilariga  yetkaza  olish  darajasigina  emas,  hatto  uning  o‘zini 

tutishi, nutqi ham o‘ziga xos ahamiyat kasb etadi. M.V.Klarin bu haqda shunday 

deydi:  “o‘qituvchi  tomonidan  qo‘llanadigan  pauzaning  davomiyligi  singari 

“mayda  narsa”  o‘quv  dialogining,  sinfdagi  o‘zaro  hamkorlikning  xarakteriga 

sezilarli ta’sir o‘tkazadi”

7

. Xuddi shu fikrlarni davom ettirib boshqa bir psixolog 

–  metodist    Y.V.Korotaeva  shunday  yozadi:  “Agar  “javobni  kutuvchi  pauza” 

o‘qituvchi  tomonidan  uch  sekunddan  besh  sekundgacha  cho‘zilsa,  mulohazalar 

                                                            

4

 – Abdulla Avloniy. Tanlangan asarlar. 2 jildli. 2-jild, Pandlar, ibratlar, nabilar 

h

ayoti, dramalar, ma

q

olalar, 

sayo

h

at xotiralari.. T

o‘

plovchi va nashrga tayyorlovchi  B.

 q

osimov. – Toshkent, Ma’aviyat, 1998. 9-bet., 37-

bet. 

5

 

O‘

sha kitob, 41-bet. 

6

  Belinskiy V.G. Adabiy orzular. Adabiy-tan

q

idiy ma

q

olalar. Toshkent, Adabiyot va san’at nashriyoti, 1977, 

35-bet. 

7

 Klarin M.V. Innovatsionnie modeli obucheniya v zarubejnix poiskax. – M., 1994. – S.

 

193 

---