Botanika páni onıń maqseti hám wazıypaları

Botanika páni onıń maqseti hám wazıypaları

Botanika - ósimlikler haqqında ilim. Ol jer betinde taralǵan tiri organizmler haqqında ilim biologiya iliminiń bir bólimi bolıp esaplanadı. Jer júzinde tarqalǵan ósimliklerdi úyreniw menen fitologiya shuǵıllanadı. Fitologiya eki iri botanika hám geobotanika bólimlerinen ibarat. Botanika grekshe «botane» sózinen alınǵan bolıp, qaraqalpaqsha kók shóp, sabzavot, ósimlik degen mánisti bildiredi.

Botanika pániniń taǵı bir áhmiyetli wazıypası tábiyattı hám ósimlikler resursların qorǵawdıń ilimiy tiykarın jaratıwdan ibarat. Bugińi kúnde ósimlikler dúńyası súwretiy ráwishte esapqa alınbaǵan halda tómen hám joqarı dárejeli ósimliklerge ajıratıp úyrenilmekte. Ósimlikler, haywanaatlar hám basqa tiri organizmler ortasındaǵı shegaralar haqqında túrlishe kóz-qaraslar bar. Barlıq tiri organizmler ushın tán qásiyet – sırtqı ortalıq penen turaqlı zat almasıp turıwında. Bul eki ikki bir-birlerine qarsı lekin bir-birlerinen ajıratıp bolmaytuǵın processler: 1) organizm sırtqı ortalıqtan zatlardı jutıp denesi quramına kiretuǵın zatlardı sintezleydi (assimilyaciya procesi); 2) organizmde turaqlı zatlardıń ıdırawı hám ajıralıwı bolıp turadı (dissimilyaciya procesi). Bul eki processtiń kelisip islew nátiyjesinde organizm óziniń formasın hám úzliksizligin saqlaydı. Kópshilik ósimlikler fotosintez qásiyetine iye bolǵan jasıl reńli pigment – xlorofilldi (xloros – jasıl, fillion - japıraq) saqlaydı. Ósimlikler topıraqtan alatuǵın mineral zatlar, olardı paydalanatuǵın haywanlardıń qaldıqların zamarrıqlar, bakteriyalar járdeminde ıdıraw nátiyjesinde payda boladı. Olar ósimliklerdiń tamırı arqalı topıraqtan sorıp denesiniń dúzilisine qatnasadı. Solay etip bakteriya hám zamarrıqlar jer betinde zatlar aylanıp turıwında úlken áhmiyetke iye.