Botanika indd

bosh piyoz 
(osh 
piyoz) bilan tanishamiz (141-rasm).
135

---

Bosh piyoz - piyoz turkumiga 
mansub ko‘p yillik o‘t. Gul poyasi 
100 sm gacha yetadi, qalin, yarmidan 
pastki qismi shishgan. Barglari ham 
shishgan. To‘pgul (soyabon)i sharsi- 
mon, gullari zich joylashgan. Gulbandi 
gulqo‘rg‘onidan bir necha marta uzun. 
Gulqo‘rg‘oni 
yulduzsimon 
oqish- 
yashil rangli. Changchisi 6 ta. Bosh 
piyoz may-iyunda gullab, mevasi iyul- 
da pishadi.
Piyozlaming xalq xo‘jaligidagi aha- 
miyati nihoyatda katta. Bosh piyoz 
bakteriyalami o‘ldiradigan modda - fitonsidlarga juda boy. 
Shuning uchun undan dorivor o‘simlik sifatida foydalaniladi.
Fitonsidlarga boyligi, dorivorlik xususiyatlariga ko‘ra sa- 
rimsoq piyoz bosh piyoz bilan yonma-yon turadi.
Tabiiy holda o‘sadigan turlari orasida iste’mol qilinadigan- 
lari ham ko‘p. Bularga Pskom piyozi, Oshanin piyozi, ma- 
dor piyoz (matur), qum piyoz, anzur piyoz kabilar kiradi.
Bulardan tashqari, tabiatda barglari va to‘pgullari niho­
yatda chiroyli turlarini ko‘plab uchratish mumkin. Gul pi­
yoz, cho‘chqaquloq piyoz, suvorov piyozi, nor piyoz va 
qo‘shbarg piyozlar xushmanzara turlardan hisoblanadi.
Piyozlardan 10 tasi 0 ‘zbekiston Respublikasining «Qizil 
kitob»iga kiritilgan.
1. Piyozdoshlar oilasiga xos belgilar nimalardan iborat?
2. Bosh piyozning to‘pguli va guli qanday tuzilgan?
3. Piyoz turkumiga oid qanday tabiiy va madaniy o‘simliklami 
bilasiz?
4. 
Piyozdoshlar oilasiga kiruvchi o‘simliklaming xalq xo‘jaligidagi 
ahamiyati nimalardan iborat.
Gultuvakka boshpiyoz va sarimsoqpiyozdan ekib, ularning 
o‘sish jarayonlarini kuzating va taqqoslang. Natijalarini dafta- 
ringizga yozib oling va ulardan xulosalar chiqaring.