Botanika indd

144-rasm, Riniya va psilofitlar -  
145-rasm.  Qadimgi qirqquloqlar
 
qadimgi o‘simliklar 
va qirqbo‘g‘imlar
million  yillar  oldin  Yer  yuzida  suvo‘tlaming  ko‘p  turlari 
yashagan va hukmronlik qilgan  (144-145-rasmlar).
Dengiz  chekingan  sayin  suvo‘tlaming ko‘pchiligi  quruq- 
likka  chiqib  qolgan.  Ba’zi  suvo‘tlar  dengizning  sayozlash- 
gan joylarida, keyinchalik esa dengiz sohilidagi semam joy- 
larda  yashashga  moslashib  borgan.  Bular  dengiz  sohilidagi 
semam tuproqda o‘sa boshlagan va  suvdan quruqlikka chiq­
qan  dastlabki  quruqlik 
0
‘simliklari  hisoblangan.  Bunga  mi­
sol qilib,  1859-yilda Kanadadan topilgan 
psiloflt, 
1912-yilda 
Shotlandiyadan  topilgan 
riniya, 
1937-yilda  Buyuk  Brita- 
niyadan  topilgan 
kuksoniyalami 
ko‘rsatish  mumkin.  Ular­
da  ildiz  va  barglar  bo‘lmagan,  shoxlagan  poya  va  shoxlar 
uchida  sporangiylari  bo‘lgan.  Ulaming  bo‘yi  50-70  sm, 
poyasining yo‘g‘onligi  esa  5-10  sm ga yetgan.
Bu  o‘simliklar  million  yillar  davomida  quruqlikda 
yashashga moslashib,  o‘zgarib borgan.
Bundan  400-230  million  yillar  awal  dastlabki  quruq­
likka chiqqan o‘simliklardan qirqquloqlar va qirqbo‘g‘imlar, 
plaunlar  paydo  bo‘lgan.  Bu  davrda,  qirqquloqsimonlar- 
ning o‘sishi va rivojlanishi uchun qulay sharoit vujudga kel- 
gan  hamda  bo‘yi  25-30  m,  yo‘g‘onligi  1-1,5  m  keladigan 
daraxtsimon