Botanika indd

55-§.  QOQIO‘TDOSHLAR
 
(MURAKKABGULDOSHLAR)  OILASI
Gk„  Gt(5)  Ch(5) U(2)
Bu  oila  gulli  o‘simliklar  ichida  eng  kattasi  hisoblanadi. 
U  deyarli  hamma  qit’alarda  va  turli-tuman  ekologik  sharo-
9-Biologiya,  6. 
1 2 9

---

itlarda  o‘sadigan  920  turkumga  mansub  19  000  tumi  o‘z 
ichiga  oladi.
Qoqio‘tdoshlaming  ko‘p  turlari  bir  yillik  va  ko‘p  yillik 
o‘tlar bo‘lib,  ulaming juda kam  qismini  yarim  butalar tash­
kil  etadi.  Faqat tropik  mintaqalarda  unga  oid  buta,  liana  va 
daraxtlar  o‘sadi.
Bu  oila  vakillarining  barglari  oddiy,  poyada  asosan 
ketma-ket, ba’zan qarama-qarshi joylashgan.  Barg yaprog‘i 
butun  (kungaboqar),  ba’zan patsimon  bo‘lingan  (shuvoq).
Qoqio‘tdoshlaming  muhim  belgisi  to‘pgullarining  savat- 
cha  shaklida bo‘lishidir.  Savatcha  sirtdan bir yoki  bir necha 
qator,  turli  shakldagi  o‘rama bargchalar bilan  qoplangan.
Qoqio‘tdoshlaming  ko‘pchiligida  savatchalar,  o‘z  nav- 
batida,  shingil,  ro‘vak,  qalqon  va  boshcha  to‘pgullarga 
o‘mashib,  murakkab  to‘pgul hosil  qiladi.
Gulkosachabargi,  tojbarg  va  changchilari  5  tadan.  Gul- 
kosachasi juda qisqarib ketgan,  5  tishli  o‘simta yoki  tukchalar 
shaklida.  Gultoji  tutash  gultojbargli,  to‘g‘ri  (naysimon  gul) 
yoki  qiyshiq  (tilsimon  gul,  voronkasimon  gul)  (124-127- 
rasmlar).  Mevasi  -  pista meva.
Qoqio‘tdoshlar  oilasi  asosan  gul  tuzilishiga  qarab  2  ta 
oilachaga bo‘linadi.
Birinchi 
(suttikandoshchalar)  oilachaga  to‘pguli  ikki 
jinsli  tilsimon  gullardan  tashkil  topgan  turlar  kiradi.  Bu 
oilachaga  0 ‘zbekistonda  keng  tarqalgan