Botanika indd

51-§.  BURCHOQDOSHLAR  (DUKKAKDOSH)LAR
 
OILASI 
Gk(
5
)Gt
1
+
2
^
2
)Ch(9)+lUl
Burchoqdoshlar oilasiga Yer sharining deyarli barcha qis­
mida  tarqalgan  12  000  ga  yaqin  o‘simlik turlari  kiradi.
Bu  oila  vakillarining  ko‘pchiligi  bir,  ikki  va  ko‘p  yillik 
o‘tlardan iborat.  Burchoqdoshlar orasida qisman yarim buta, 
buta  va  daraxtlar uchraydi.
Oila  vakillarining  ildizi  -   o‘q  ildiz  tizimli.  Ildizida  tu- 
gunak  bakteriyalar  hamkorlikda  hayot  kechiradi.  Ular 
shu  o‘simliklar  ildizida  yashab,  havodagi  erkin  azotni 
o‘zlashtiradi.  Tugunak  bakteriyalar  tuproqni  azotli  birik-
121

---

105-rasm.
 
Burchoqdoshlar 
gullning tuzillsi:
A -
 umumiy ko‘rinishi;
B.
  Qismlari: 
1  -
 yelkancha;
2 
-  eshkakchalar; 
3  -
 qa- 
yiqcha; 
4-5 -
 changchilar; 
6
 
-
 urug* chi.
malarga  boyitib,  tuproq  hosildorligini  oshiradi.  Poyalari  tik 
o‘suvchi,  ilashuvchi,  o‘raluvchi yoki yotib  o‘suvchi bo‘ladi. 
Barglari,  ko‘pincha,  murakkab,  ba’zan  oddiy,  hamisha  yon- 
bargchali,  poyada  ketma-ket  o‘mashgan.  Gullari  qiyshiq, 
ikki jinsli,  shingil,  bosh  (kallak)cha  xilidagi  to‘pgulga joy­
lashgan.  Gulkosachasi  yarmigacha  qo‘shilgan  5  ta  gulkosa- 
chabargdan  tashkil  topgan.  Gultoji  kapalak  shaklida  bo‘lib,
5  ta gultojbargdan hosil bo‘lgan.  Ulardan ustidagi yirikrog‘i 
«yelkancha» yoki «bayroqcha»  deb ataladi;  ikki yonida joy- 
lashgani  «qanotcha» yoki  «eshkakcha»  deyiladi.  Bir-biri bi­
lan  qo‘shilgan  bir juft  ostki  gultojbarg  esa  «qayiqcha»  de­
yiladi.  Changchilari  10  ta,  ulardan  9  tasining  iplari  bir-biri 
bilan  qo‘shilib  ketgan,  o‘ninchisi  esa  erkin,  urug‘chisi  1  ta. 
Mevasi  dukkak (105-rasm).
Burchoqdoshlarga mansub,  respublikamizda keng tarqal­
gan o‘simliklardan  bin