Bosova L. L. Informatika hám akt: 8-klass ushın sabaqlıq

Ádebiyatlar dizimi

1. Bosova L. L. Informatika hám AKT: 8-klass ushın sabaqlıq.- M.: BINOM. Bilim laboratoriyası, 2012 jıl.

2. Bosova L. L. Informatika : 8-klass ushın jumıs dáptershesi.- M.: BINOM. Bilimler laboratoriyası, 2010 y.

3. Ástefieva N. E., Rakitina E. A., sxemalarda informatika.- M.: BINOM. Bilimler laboratoriyası, 2010 y.

4. Tannenbaum E. Kompyuter arxitekturası.- 5-baspa.- SPb.: Piter, 2007.- 844 p.

5. " Barlıq máslahátlar" Internet-portalı ()

6. " Kompyuter" elektron entsiklopediyası " Internet-portalı ()

7. " apparatnoe. narod. ru" Internet-portalı ()

Kompyuter arxitekturası Bul esaplaw sistemasın shólkemlestiriw principlerin, kompyuterdiń tiykarǵı bólimleriniń quramı, rejimin hám óz-ara tásirin belgileytuǵın modelmi, funktsionallıq, paydalanıw qolaylıǵı, ǵárejet, isenimlilik.

Hár qanday kompyuter, sonday-aq jeke kompyuter, óz funktsiyaların orınlaw ushın minimal funktsional bloklar kompleksine ıyelewi kerek. Bul arifmetikani orınlaw ushın blok hám logikalıq operatsiyalar ; informaciyanı (yad ) yamasa saqlaw úskenesin saqlaw ushın blok ; dáslepki maǵlıwmatlardı kirgiziw hám nátiyjelerdi shıǵarıw ushın apparatlar. Bul apparatlardıń barlıǵı bir waqtıniń ózinde kerekli háreketlerdi orınlawı kerekligi sebepli olardı basqarıw kerek. Sol sebepli, hár qanday kompyuterdiń dúzilisinde, sonıń menen birge, basqarıw úskenesi bolıwı kerek.

Joqarıdaǵı barlıq bloklar, yad apparatında (ishki hám sırtqı ) eki dáreje ajratılıwın esapqa alǵan halda, yarım ásirden kóbirek waqıt dawamında kompyuterlerdiń hasası bolǵan kompyuterdiń klassik Fonneumann dúzilisi quramına tolıq sáykes keledi.

Qalıń oqlar - maǵlıwmat uzatıw ; jińishke oqlar - basqarıw signalların uzatıw ; ALU - arifmetik hám logikalıq ámellerdi orınlaw ushın blok ; ZU - saqlaw apparatı ; UU - basqarıw úskenesi; Uvv - maǵlıwmat kirgiziw úskenesi; Ókiniw menen aytamız - informaciya shıǵarıw úskenesi.

Kompyuter dúzilisi kompyuterdiń funktsional elementleri kompleksin hám olar arasındaǵı baylanıslardı ornatıw usılın belgileydi. Zamanagóy kompyuterlerde arifmetik hám logikalıq ámellerdi orınlaw ushın úskene hám basqarıw úskenesi oraylıq protsessorga birlestirilgen. Birinshi áwlad kompyuterlerinde ámeldegi bolǵan kirisiw-shıǵarıw úskeneleriniń sheklengen kompleksi ornına zamanagóy mashinalarda úlken muǵdardaǵı ásbap -úskeneler ámeldegi (magnit, optikalıq hám magneto-optikalıq disklar, skanerler, klaviatura, tıshqansha, jaystik, printerler, plotterler, plotterler). Saqlaw iyerarxiyasi bunnan da kóbirek dárejeler menen ańlatpalanadı.

Úskene (apparat ) - kompyuterdiń islewinde isletiletuǵın hám bir-biri menen óz-ara baylanısda bolǵan texnikalıq qurallar kompleksi.

Strukturalıq túrde úskene zamanagóy kompyuter, sonday-aq jeke kompyuter, eki tiykarǵı bólekten ibarat : oraylıq hám periferik. Oraylıq bólim ádetde oraylıq protsessor hám tiykarǵı yadtı óz ishine aladı, sebebi olardıń tiykarında princip ámelge asıriladı programmanı basqarıw.

Oraylıq protsessor maǵlıwmatlardı qayta islew proceduralarınıń atqarılıwın hám bul processtiń programmalıq támiynatın támiyinleydi. Ol arifmetik logikalıq birlikti, basqarıw blokın hám óz saqlaw úskenelerin (registrlar, kesh yadı ) óz ishine aladı.

Arifmetik logikalıq birlik (ALU) - protsessorning maǵlıwmatlar konversion proceduraların támiyinleytuǵın bólegi.

Apparattı basqarıw (UU) - maǵlıwmatlardı qayta islew procesin basqarıwdı támiyinleytuǵın protsessorning bir bólegi.

UU tiykarǵı yaddan buyrıqlardı tańlaydı, buyrıq túrin túsindiriwleydi hám kerekli ALU sxemasın jumısqa túsiredi.

Protsessor yadı - maǵlıwmatlardı saqlawdı támiyinleytuǵın apparatlar.

Tiykarǵı yad Kompyuter operatsion hám turaqlı yadtı óz ishine aladı.

Operativ yad - programmanı orınlaw waqtında buyrıqlar hám maǵlıwmatlardı waqtınsha saqlawdı támiyinleytuǵın apparat.

Turaqlı yad - turaqlı saqlaw hám kompyuterdiń islewi ushın zárúrli bolǵan maǵlıwmatlardı oqıw qábiletin támiyinleytuǵın apparat.

Tiykarǵı yad hám protsessorni saqlaw apparatları tiyisli ishki saqlaw apparatları. Olar tuwrıdan-tuwrı protsessor menen óz-ara baylanısda, joqarı tezlik hám salıstırǵanda kishi quwatqa iye.

Basqa barlıq kompyuter apparatları periferik bólekke tiyisli hám olar dep ataladı sırtqı yamasa átirap -ortalıq. Sırtqı apparatlar I / Ol apparatları hám sırtqı yad apparatları dep klassifikaciyalanadı.

Kirisiw-shıǵarıw apparatları oraylıq kompyuter apparatlarınan dáslepki maǵlıwmatlardı kirgiziwdi hám nátiyjelerdi shıǵarıwdı támiyinlew.

Sırtqı saqlaw úskeneleri (VCU) úlken quwatqa iye hám salıstırǵanda tómen tezlikke iye. Bularǵa magnit disklar (LMD), magnit lentali disklar (LMD), optikalıq disklar (POD), flesh-disklar kiredi

Bir kompyuterdi birliklerden bir neshe júz sırtqı apparatlarǵa shekem isletiw múmkin. Bul apparatlardıń quramı, qaǵıyda jol menende, ózgeriwshen hám belgili bir kompyuterde echilgan wazıypalar quramı menen belgilenedi. Sol sebepli, búydew ádetiy hol bolıp tabıladı kompyuter konfiguratsiyasi haqqında, bul múddet menen olardıń qásiyetlerin esapqa alǵan halda apparatlarınıń ayriqsha quramın túsiniw.

Periferik apparatlardan kompyuter yadrosına maǵlıwmat uzatıw dep ataladı dep qabıl etilgen kirisiw procesi. Informaciyanı kompyuter yadrosınan periferik apparatlarǵa uzatıw dep ataladı shıǵıw procesi.

Geyde periferik apparatlar sistema átirap -ortalıqqa bólinedi, olarsız kompyuter tolıq isley almaydı hám qosımsha apparatlar. Sistemanıń qosımsha apparatlarına klaviatura, monıtor, qattı disk drayveri, printer kiredi. Qosımsha - informaciyanı kirgiziw hám shıǵarıw ushın hár qıylı apparatlar, sırtqı ortalıq menen baylanıs qılıw ushın qurallar, multimedia maǵlıwmatların qayta islew ushın.

Joqarı nátiyjeli kompyuterlerdiń quramına tómendegiler kiredi kirisiw-shıǵarıw kanalları - oraylıq protsessor, tosınarlı kirisiw yadı hám kirisiw-shıǵarıw apparatları ortasında maǵlıwmatlar almasınıwın támiyinleytuǵın apparatlar kompleksi.

Kanallar oraylıq protsessor menen parallel túrde islewi múmkin. Olardıń tiykarǵı maqseti - alıp taslaw oraylıq protsessor sırtqı apparatlar menen maǵlıwmatlar almasınıwın basqarıw funktsiyalarınıń bir bólegi.

Kompyuterden paydalanıw natiyjeliligi onıń apparatlarınıń quramı hám qásiyetleri menen emes, bálki olardı shólkemlestiriw usılı menen de belgilenedi. birge islew... Kompyuter komponentlerin jalǵaw járdeminde ámelge asıriladı interfeysler - apparatlar ortasında maǵlıwmat almaslaw ushın standartlastırılgan apparat hám programmalıq támiynat kompleksi. Interfeyslerdi qurıw maǵlıwmatlardı kodlawdıń birlestirilgen usıllarınan paydalanıwǵa, jalǵanıw elementlerin standartlastırıwǵa tiykarlanǵan. Standart interfeyslerdiń bar ekenligi, olardıń qásiyetlerinen qaramastan, apparatlar ortasında maǵlıwmat uzatıwdı birlestiriwge múmkinshilik beredi.

Hár qıylı strukturalar kompyuterlerdiń túrli klassları ushın isletiledi. Ádetde joqarı nátiyjeli kompyuterlerde bir neshe dárejedegi interfeyslerge hám kirisiw-shıǵarıw kanallarına iye bolǵan ierarxik strukturadan paydalanıladı. Jeke kompyuter kóbinese sistema magistraliga iye bolǵan strukturanı isletedi sistema avtobusi, bul maǵlıwmatlar uzatıw, maǵlıwmatlar mánzilleri hám basqarıw signalların támiyinleytuǵın funktsional túrde bir-birine baylanısqan sımlar sisteması.

Maǵlıwmatlardı uzatıw ushın mólsherlengen sistema shinasidagi sımlardıń sanı dep ataladı avtobus keńligi. Avtobus keńligi bir waqtıniń ózinde avtobusda uzatılǵan bıyt sanın anıqlaydı. Mánzildi uzatıw ushın sımlardıń sanı qansha ekenligin anıqlaydı tosınarlı kirisiw yadı shaqırıq qılıw múmkin.

Úskene platformasi - anıq programmalardıń islewi ushın ortalıqtı belgileytuǵın texnikalıq qurallar kompleksi. Úskene platformasining tiykarın sistema (anakart) platası hám isletilingen protsessor túrleriniń kombinatsiyası quraydı.

Kompyuter arxitekturası teoriyasınıń tiykarların Jan fon Neyman jaratqan. Bul principlerdiń kombinatsiyası klassik (fon Neyman) kompyuter arxitekturasın payda etti.

Fon Neyman tekǵana kompyuterdiń logikalıq apparatınıń tiykarǵı principlerin ilgeri surdi, bálki onıń keltirilgen dúzilisin da usınıs etdi.

Fon Neymanning pozitsiyalari:

1. Kompyuter bir neshe tiykarǵı apparatlardan (arifmetik logikalıq birlik, basqarıw blokı, yad, sırtqı yad, kirisiw hám shıǵıw apparatları ) ibarat.

2. Arifmetik logikalıq birlik - yadta saqlanǵan maǵlıwmatlardı qayta islew ushın zárúr bolǵan logikalıq hám arifmetik ámellerdi atqaradı.

3. Basqarıw úskenesi - barlıq kompyuter apparatların basqarıw hám baqlawdı támiyinleydi (basqarıw signalları noqat oqları menen kórsetiledi).

4. Saqlaw úskenesinde saqlanǵan maǵlıwmatlar ekilik formada.

5. Kompyuterdiń islewin basqarıwshı programma hám maǵlıwmatlar birdey saqlaw úskenesinde saqlanadı.

6. Informaciyanı kirgiziw hám shıǵarıw ushın kirisiw hám shıǵarıw úskeneleri isletiledi.

Eń zárúrli principlerden biri - saqlanatuǵın programmanıń principi - programmanı túp maǵlıwmat qanday jaylastırılǵan bolsa, tap sol tárzde mashinanıń yadına kirgiziwdi talap etedi.

Arifmetik logikalıq birlik hám basqarıw birligi zamanagóy kompyuterler kompyuter protsessorini qáliplestiriw. Bir yamasa bir neshe iri integral mikrosxemalardan shólkemlesken protsessor mikroprotsessor yamasa mikroprotsessor kompleksi dep ataladı.

Protsessor - bul maǵlıwmatlardı qayta islew hám basqa birliklerdiń islewin basqarıw ushın tiykarǵı operatsiyalardı atqaratuǵın kompyuterdiń funktsional bólegi. Protsessor - bul yaddan hám sırtqı apparatlardan keletuǵın maǵlıwmatlardıń konvertori.

Yad apparatları dáslepki hám aralıq maǵlıwmatlardı, esaplaw nátiyjelerin hám programmalardı saqlawdı támiyinleydi. Olarǵa tómendegiler kiredi: operativ yad (RAM), júdá operativ operativ yad ), tek oqıw ushın (ROM) hám sırtqı (OVC) saqlaw apparatları.

Operatsion yad kompyuter tikkeley isleytuǵın maǵlıwmatlardı saqlaydı berilgen waqıt (operatsion sistemanıń rezident bólegi, programma programması, qayta islengen maǵlıwmatlar ). Operativ yad protsessor tárepinen eń kóp isletiletuǵın maǵlıwmatlardı óz ishine aladı. Tek RAM hám RAMda saqlanatuǵın maǵlıwmatlar tuwrıdan-tuwrı protsessorga bar.

Sırtqı saqlaw úskeneleri (sıyaqlı magnit disklar qattı disk yamasa qattı disk ) kólemi RAMdan ádewir ulkenlew, biraq kirisiw múmkinshiligi talay astelew uzaq múddetli saqlaw úlken kólem degi maǵlıwmatlar. Mısalı, operatsion sistema (OS) qattı diskta saqlanadı, biraq kompyuter jumısqa túskende, operatsion sistemanıń turaqlı bólegi operativ yadqa juklenedi hám kompyuter tugaguniga shekem ol erda qaladı.

ROM (tek oqılatuǵın yad ) hám EPROM (tek oqılatuǵın yad ) onı islep shıǵarıw waqtında ol erda jazılǵan maǵlıwmatlardı turaqlı saqlaw ushın mólsherlengen, mısalı, BIOS ushın PROM.

Mısalı, klaviatura kirisiw úskenesi retinde xızmet etedi. Shıǵıw úskenesi retinde - displey, printer hám basqalar.

Von Neyman sxeması boyınsha qurılǵan kompyuterde buyrıqlar izbe-iz yaddan oqıladı hám atqarıladı. Programmanıń náwbettegi buyrıǵı alınatuǵın keyingi yad yacheykasining nomeri (adresi) arnawlı úskene - basqarıw úskenesindegi buyrıq esaplagichi arqalı kórsetiledi.

KOMPYUTERLARNING QURILISH VA ARHITEKTURA PRINSIPLARI.

1. 1 Kompyuterdiń islew principi.

kompyuter - agregat texnikalıq apparatlarkerakli algoritmǵa muwapıq diskret xabarlardı avtomatlastırılgan tárzde qayta islewge mólsherlengen.

Maǵlıwmatlardı qayta islew procesin avtomatlastırıw ideyası kompyuterdiń islew principine kiritilgen. Forma. 1. 1 abstrakt kompyuterdiń blok -sxemasın kórsetedi. Bul kompyuterdiń tiykarǵı funktsional bólimleriniń quramı, tártibi hám óz-ara tásir principlerıni kórsetip beredi.

1 Kompyuterdiń blok diagramması.

Hár qanday kompyuterde tómendegi tiykarǵı apparatlar ámeldegi:

Arifmetik-logikalıq (ALU);

Programmalıq támiynattıń tiykarǵı strukturalıq bólimleri basqa kurslarda tolıq kórsetilgen jáne bul erda yoritilmagan. Operatsion sistemada bir neshe esletpeler.

Operatsion sistema biz barlıq kompyuter resurslarınan paydalanıw hám basqarıwdı optimal joybarlaw arqalı paydalanıwshı wazıypaların ámelge asırıw ushın esaplaw procesin quraytuǵın programmalıq támiynat hám qosımsha qurallar kompleksin shaqıramız.

Bul OSning eń ulıwma hám tolıq tariypi. Bul kompyuterdi paydalanıwshı kózqarasınan virtual kóp dárejeli sistema retinde kórsetiwge múmkinshilik beredi

1 - paydalanıwshı virtual sisteması ;

2 - sırtqı keńeytirilgen mashina ;

3 - ishki keńeytirilgen mashina.

a - úskeneler;

b - OSning tiykarǵı funktsiyaları ;

c - tiykarǵı OS funktsiyaları ;

d - process qatlamı ;

elektron jumıstı basqarıw tili hám algoritmik tiller.

Birinshi ret Dekstra tárepinen 1968 jılda usınıs etilgen. " Kóp programmalastırıw sistemalarınıń dúzilisi" shıǵarmasında. Ín esaplaw sistemasınıń wákili tiykarında ierarxik uyqaslıq menen jaylastırılǵan virtual mashinalar formasında.

Eń tómen dáreje fizikalıq mashina bolıp tabıladı hám mikroprogram yamasa elektron basqarıw principlerıge tiykarlanǵan apparatda ámelge asıriladı. Hár bir keyingi dáreje OS hám ulıwma programmalıq támiynat arqalı jańa ayrıqshalıqlardı usınıs etedi. Eń tómen dárejede mikro operatsiyalardı ámelge asırıw ushın qurallar bar. Hár bir keyingi dárejeni basqarıw quralları hám funktsiyaları kórip shıǵılıp atırǵan dárejelerge salıstırǵanda tómen dárejedegi qurallar hám funktsiyalardan qáliplesedi. Hár bir dáreje ámelge asırılǵan basqarıwdıń dawam etiw waqti hám basqarılatuǵın aqshalardı orawdıń belgili keńligi menen xarakterlenedi. Basqarıwdıń eń joqarı dárejeleri basqarıw úskenesiniń programmalıq támiynatınıń dawamı bolǵan hám paydalanıwshı hám kompyuter ortasında interfeysti quraytuǵın OS strukturalıq bólimleri tárepinen ámelge asıriladı.

Rawajlanıw dárejesi boyınsha birpara zamanagóy operatsion sistemalar operator funktsiyaların avtomatlastırıw qábiletine iye bolǵanlıǵı sebepli olardı jasalma intellekt dep klassifikaciyalaw múmkin.

Kóp dárejeli kontseptsiyanı ámelde qóllaw virtual sistema : samolyottıń islew procesi jáne onıń tiykarǵı strukturalıq bólimleriniń xarakteristikaın ápiwayılastırıw hám rásmiylestiriw.

Kúndelik dárejede " arxitektorchilik" termini kópshilik adamlar ushın hár qıylı ımaratlar hám basqa injenerlik imaratları menen bekkem baylanıslı. Sonday etip, biz Gothic sobori, Eyfel minarı yamasa opera teatri arxitekturası haqqında sóylesiwimiz múmkin. Basqa tarawlarda bul termin júdá kem qollanıladı, biraq kompyuterler ushın " kompyuter arxitekturasi" (elektron esaplaw mashinası ) túsinigi ótken ásirdiń 70-jıllarından berli bekkem o'rnashgan hám keń qollanılǵan. Programmalar hám skriptler kompyuterde qanday atqarılıwın túsiniw ushın aldın onıń hár bir strukturalıq bólegi qanday islewin biliwińiz kerek. Sabaqta talqılaw etiletuǵın kompyuterler arxitekturası doktrinasining tiykarların Jan fon Neyman jaratqan. Logikalıq túyinler, sonıń menen birge zamanagóy arxitekturanıń magistral modullı principi haqqında tolıqlaw jeke kompyuterler bul sabaqta úyreniw múmkin.

Kompyuter arxitekturası tiykarındaǵı principler 1945 jılda Charlz Bebbijning ideyaların islep shıqqan Jan Von Neyman tárepinen islep shıǵılǵan bolıp, ol kompyuterdiń jumısın apparatlar kompleksiniń jumısı retinde ańlatpalaǵan : qayta islew, basqarıw, yad, kirisiw-shıǵarıw.

Fon Neyman principleri.

1. Yaddıń birdeyligi principi. Maǵlıwmatlar sıyaqlı buyrıqlar ústinde birdey ámellerdi orınlawıńız múmkin.

2. Yaddıń mánzilliligi principi. Tiykarǵı yad sistemalı túrde nomerlengen kletkalardan ibarat ; hár qanday kletka qálegen waqıtta protsessor ushın bar. Sonday eken, estelik maydanlarına atlar beriw múmkin, sonda olarda saqlanatuǵın bahalarǵa keyinirek kirisiw yamasa tayınlanǵan atlar járdeminde programmanı orınlaw waqtında ózgertiw múmkin.

3. Programmanı izbe-iz basqarıw principi. Programma belgili bir izbe-izlilikde avtomatikalıq túrde protsessor tárepinen atqarılatuǵın kórsetpeler kompleksinen ibarat dep shama etedi.

4. Arxitektura qatańlıǵı principi. Tapologiya, arxitektura, buyrıqlar dizimi islewi waqtında ózgermeytuǵınlıq.

Fon Neyman principleri tiykarında qurılǵan kompyuterler klassik arxitektorchilikka iye, biraq bunnan tısqarı arxitektorchilikning basqa túrleri de bar. Mısalı, Garvard. Onıń ayriqsha qásiyetleri:

• ko'rsatmalar dúkanı hám maǵlıwmatlar dúkanı hár qıylı fizikalıq apparatlar ;

• ko'rsatma kanalı hám maǵlıwmatlar kanalı da jismonan ajıratılǵan.

Kompyuter texnologiyalarınıń rawajlanıw tariyxında sapalı shabıw shama menen hár 10 jılda júz bergen. Bunday shabıw jańa áwlad kompyuterleriniń payda bolıwı menen baylanıslı. Mashinalardı ajıratıw ideyası qısqa rawajlanıw tariyxı dawamında kompyuter texnologiyası elementler bazası (lampalar, tranzistorlar, mikrosxemalar hám basqalar ) tárepinen de úlken evolyutsiyanı basdan keshirlıgi sebepli jáne onıń dúzilisin ózgertiw kózqarasınan jańa múmkinshiliklerdiń payda bolıwı, keńeyiwi sebepli payda boldı. qollanılıwı hám paydalanıw ózgesheligi. Tolıq maǵlıwmat kompyuterdi rawajlandırıw basqıshları suwretde kórsetilgen. 2. Bir áwlad qanday etip hám \u200 b\u200 bnima ushın basqasın almastırganini túsiniw ushın yad, tezlik, integraciya dárejesi hám basqalar sıyaqlı túsiniklerdiń mánisin biliw kerek.

Klassik bolmaǵan, fon bolmaǵan Neyman arxitekturasındaǵı kompyuterler arasında neyrokompyuter dep atalatuǵın zatlardı ajıratıp kórsetiw múmkin. Olar insan mıy kletkaları, neyronlardıń jumısın, sonıń menen birge, signal almaslaw qábiletine iye bolǵan nerv sistemasınıń ayırım bólimlerin simulyatsiya etediler.

Kompyuterdiń hár bir logikalıq túyini óz wazıypaların atqaradı. Wazıypalar protsessor

- maǵlıwmatlardı qayta islew (olar boyınsha arifmetik hám logikalıq operatsiyalardı orınlaw );

- basqa barlıq kompyuter apparatların basqarıw.

Kompyuterdiń oraylıq protsessori ()

Programma individual buyrıqlardan ibarat. Kórsetpede operatsion kod, operandlarning mánzilleri (operatsiyaǵa tartılǵan bahalar ) hám nátiyjediń adresi kiredi.

Buyrıqtıń atqarılıwı tómendegi basqıshlarǵa bólinedi:

• jámáátlik úlgi alıw ;

• keyingi buyrıq adresin qáliplestiriw;

• buyruqni dekodlash;

• operandlarning mánzillerin esaplaw ;

• operandlarni alıw ;

• operatsiyani orınlaw ;

• natija belgisin qáliplestiriw;

• natijani atap kórsetiw.

Hár qanday buyrıqtı orınlaw waqtında barlıq basqıshlar joq (buyrıq túrine qaray), biraq alıw, dekodlash, keyingi buyrıqtıń adresin jaratıw hám operatsiyanı orınlaw basqıshları mudami júz boladı. Arnawlı bir jaǵdaylarda taǵı eki qádem múmkin:

• bilvosita adreslew;

• uzilishga juwap.

Operativ yad tómendegishe jaylastırılǵan :

• boshqa apparatlardan maǵlıwmat alıw ;

• ma'lumotni yadlaw ;

• talab boyınsha maǵlıwmattı basqa kompyuter apparatlarına ótkeriw.

Kompyuterdiń RAM (Tosınarlı kirisiw yadı ) ()

Zamanagóy kompyuterlerdiń arxitekturası tiykarlanadı magistral-modul principi. Modul principi kerekli konfiguratsiyani orınlawǵa hám kerekli jańalanishlarni ámelge asırıwǵa múmkinshilik beredi. Bul ishonadi shinalar principi modullar ortasında maǵlıwmat almaslaw. Sistema shinasi yamasa kompyuter magistrali túrli maqsetler ushın bir neshe avtobuslarni óz ishine aladı. Magistral ush kóp bitli avtobuslarni óz ishine aladı :

• ma'lumotlar avtobusi;

• avtobus adresi;

• boshqaruv avtobusi.

Magistral-modullı kompyuterdi qurıw principi

Maǵlıwmatlar shinasi kompyuter apparatları ortasında hár qıylı maǵlıwmatlardı uzatıw ushın isletiledi; mánzil shinasi jiberilip atırǵan maǵlıwmatlarǵa shaqırıq qılıw, yaǵnıy olardıń yadta yamasa kirisiw / shıǵıw apparatlarında jaylasıwın anıqlaw ushın isletiledi; basqarıw avtobusi jumıstı waqtınsha muwapıqlastırıwǵa xızmet etetuǵın basqarıw signalların óz ishine aladı hár qıylı apparatlar kompyuter, maǵlıwmatlardı uzatıw baǵdarın anıqlaw, uzatılatuǵın maǵlıwmatlardıń formatların anıqlaw hám t.b. Dáslepki kompyuterler ushın programmalar, ámeldegi protsessor buyrıqlar kompleksine kiritilgen qatar buyrıqlardı ańlatadı. Programmanı kompyuterde jırlaw júdá ápiwayı edi. Hár sapar kompyuterde bir programma orınlanǵan. Protsessor, programmaǵa muwapıq izbe-iz náwbettegi buyrıqlar izbe-izlilikde atqarıldı. Barlıq kompyuter resursları - yad, protsessor waqıtı, barlıq apparatlar - programmanıń tolıq ıqtıyarında edi hám hesh nárse onıń jumisına qospasdi (álbette adamdı esapqa almaǵan ). Parallelizm kózge kórinbesdi. Bul idial ap-alıs waqıt dawamında júdá qımbat bolmaǵan kompyuter resursları nátiyjesiz isletgeni sebepli uzaq dawam etpedi. Kompyuterler óshirilmadi, bir programma basqasın ózgertirdi. Jaqın orada kompyuter protsessor menen birge oraylıq protsessor dep atalıwshi qosımsha protsessorlarga, bárinen burın, aste komutlarni orınlaw ushın juwapker bolǵan kirisiw / shıǵıw apparatlarınıń arnawlı protsessorlariga iye edi. Bul bolsa, bir waqtıniń ózinde bir neshe programma kompyuterde islep atirǵanı - programma nátiyjelerin baspa etiwi, ekinshisi - atqarılıwı hám úshinshisi - mısalı, magnit lentası yamasa basqa sırtqı quraldan maǵlıwmatlardı kirgiziw ushın programmanı orınlawdıń ǵalabalıq rejimin shólkemlestiriwge múmkinshilik berdi. Revolyuciyalıq qádem 1964 jılda IBM - OS 360 operatsion sistemasınıń payda bolıwı boldı. Kompyuterde payda bolǵan operatsion sistema onıń tolıq iyesi boldı - barlıq resursları menejeri. Keleside paydalanıwshı programması tek operatsion sistema qadaǵalawı astında orınlawǵa bolatuǵın. Operatsion sistema eki zárúrli wazıypanı sheshiwge múmkinshilik berdi: bir tárepden, bir waqtıniń ózinde kompyuterde islewdiń barlıq programmalarına zárúr xızmetti usınıw, ekinshiden, ámeldegi resursların bul resurslarǵa dawa qılıp atırǵan programmalar arasında nátiyjeli paydalanıw hám tarqatıw.