Boshqaruvda mehnat munosabatlari

Kommunikasiyalar ma’lum bir ta’lim muassasasini boshkarishda uziga xos murakkab tizim bulib, bu jamoa a’zolari urtasidagi uzaro axborot almashinuvidir. Raxbarlar bajaradigan barcha ishlar axborotlarning samarali almashinishini talab kiladi, shuning uchun u uzining funksional darajasi bilan tavsiflanadi va boshkaruv madaniyatining tashkiliy sifatini belgilaydi.
Raxbarlar tomonidan kabul kilinayotgan karorlarning sifati va uning ijrochilar tomonidan bajarilishi, shuningdek, ta’lim muassasasida amalga oshirilayotgan ishlarning samaradorligi axborotlarning uz vaktida va samarali almashinuvini talab etadi. Sodda kilib* aytganda, yaxshi yulga kuyilgan kommunikasiya boshkaruv faoliyati samaradorligini ta’minlaydi.
Ikki va undan ortik insonlar urtasidagi axborot almashish jarayoni kommunikasiya jarayoni bulib, mazkur jarayonda raxbarlar ogzaki va yozma mulokotni amalga oshiradi. Bu jarayonda samaradorlikka erishish uchun pedagogik xodimlar uz raxbarlariga topshirikning mazmun va moxiyatini kanday tushunganligi tugrisida ma’lumot berishi, raxbarlar esa topshiriklarni kanday va kay tartibda bajarish va kanday natijalarga erishish lozimligini tushuntirishi zarur. Ta’lim muassasalarida mavjud kommunikasiyalar asosan tashki va ichki kommunikasiyalarga bulinadi.
Tashki kommunikasiya. Ta’lim muassasasi bilan tashki muxit urtasidagi axborot almashinuvi jarayoni tashki kommunikasiyalarni ifodalab, bunga tashkaridan kelgan axborotlar, yukori boshkaruv organlari, xokimiyat, vazirlik va xalk ta’limi boshkarmalaridan kelgan axborotlarni kiritish mumkin.
Ichki kommunikasiya. Ta’lim muassasalarida vertikal va gorizontal axborot almashinuvi mavjud bulib, bular ta’lim muassasasi faoliyatini tashkil etish va takomillashtirish uchun zarur bulgan axborotlar almashinuvi, ya’ni ichki kommu nikasiyani ifodalaydi.
Ta’lim muassasalaridagi mavjud kommunikasion jarayonlar raxbarlarga ogzaki va yozma mulokot jarayonida suxbatlashish, yozish, ukish, nutk suzlash, ya’ni yigilishlarda ma’ruza kilish yunalishlarida uziga xos talablarni belgilaydi. Masalan, raxbar tomonidan karorlarni ijrochilarga yetkazish jarayonida fakatgina savodli va chiroyli yoza bilishni emas, balki ma’lumotlarni, fikr va goyalarni kiska va ravon, davlat tilida? ifodalashni nazarda tutadi. Ogzaki mulokot jarayonida raxbarlar dialogik va monologik nutklardan foydalana bilishi, suzlardan tashkari turli xil xarakat, xolat, kulgu, oxang, mimika, tuxtashlardan tugri foydalanishi zarur bulib, bular suxbatdoshga ta’sir kursatish bilan bir katorda mulokot jarayonini tuldiradi va ta’sirini kuchaytiradi.

1 Шарифхужаев М., Абдуллаев Ё. Менежмент. Т./’Укитувчи”, 2001 йил, 497-бет.