Boshqaruv printsiplari (tamoyillari)

Ehtimollik taqsimoti nima?

Ehtimollar taqsimoti bu ma'lum qiymatlarni hisobga olgan holda tasodifiy o'zgaruvchining ehtimolini tavsiflovchi funktsiya.

(F) kümülatif taqsimot funktsiyasi deb nomlangan funktsiya haqiqiy sonlar to'plamidan F (x) = P (X as x) kabi aniqlanishi mumkin (X ning ehtimoli x dan kichik yoki unga teng). mumkin bo'lgan har bir natija x. Endi birinchi misoldagi X ning kümülatif taqsimot funktsiyasini F (a) = 0 deb yozish mumkin, agar a <0; F (a) = 0,25, agar 0≤a <1; F (a) = 0.75, agar 1≤a <2 va F (a) = 1, agar a≥2 bo'lsa.

Diskret tasodifiy o'zgaruvchilar bo'lsa, funktsiyani mumkin bo'lgan natijalar to'plamidan haqiqiy sonlar to'plamiga ƒ (x) = P (X = x) (X ning ehtimoli x ga teng) tarzda aniqlash mumkin. har bir mumkin bo'lgan natija uchun x. Ushbu o'ziga xos funktsiya ƒ tasodifiy o'zgaruvchining ehtimoli massasi funktsiyasi deb nomlanadi. X ning ehtimolligi massasi birinchi aniq misolda ƒ (0) = 0.25, ƒ (1) = 0.5, ƒ (2) sifatida yozilishi mumkin. = 0.25 va aks holda ƒ (x) = 0. Shunday qilib, ehtimollik massasining funktsiyasi va kümülatif taqsimlash funktsiyasi birinchi misolda X ning ehtimollik taqsimotini tavsiflaydi.

Uzluksiz tasodifiy o'zgaruvchilar holatida (ƒ) ehtimollik zichligi funktsiyasi deb nomlangan funktsiya har bir x uchun x (x) = dF (x) / dx sifatida belgilanishi mumkin, bu erda F doimiy tasodifiy o'zgaruvchining yig'ma taqsimlash funktsiyasi. Bu funktsiya ∫ƒ (x) dx = 1 ni qoniqtirayotganini ko'rish oson, yig'ma taqsimlash funktsiyasi bilan birga ehtimollik zichligi funktsiyasi doimiy tasodifiy o'zgaruvchining ehtimollik taqsimotini tavsiflaydi. Masalan, normal taqsimot (bu doimiy ehtimollik taqsimoti) density (x) = 1 / √ (2πσ2) e ^ ([(x-mµ)] 2 / (2σ2)) ehtimollik zichligi funktsiyasi yordamida tavsiflanadi.

Tasodifiy o'zgaruvchilar va ehtimollik taqsimoti o'rtasidagi farq nima? Tasodifiy o'zgaruvchi bu namunaviy makon qiymatlarini haqiqiy son bilan bog'laydigan funktsiya. • Ehtimollar taqsimoti bu tasodifiy o'zgaruvchining sodir bo'lishi mumkin bo'lgan qiymatiga bog'liq bo'lgan funktsiya.

6. Jahon iqtisodiyotining rivojlanish jarayoni xalqaro moliya

munosabatlarining rivojlanish evolutsiyasi bilan uzviy bog'liqdir.

Xalqaro moliya munosabatlari jahon xo'jaligining shakllanishi ja-

rayonida alohida o‘rin tutadi.

Xalqaro moliya munosabatlari asta-sekin jahon xo‘jaligining

tarkibiy elementiga aylana bordi. Hozirgi vaqtda xalqaro moliya

munosabatlarini jahon xo‘jaligining rivojlanishi natijasida shakl-

langan mustaqil iqtisodiy tizim sifatida baholash mumkin.

Jahon xo‘jaligi bozor iqtisodiyotining obyektiv qonuniyatlariga

bo‘ysunuvchi xalqaro moliya munosabatlari orqali o‘zaro bog‘liq

milliy iqtisodiyotlar yig‘indisi sifatidagi global iqtisodiy tizimdir.

Jahon xo‘jaligining barqaror rivojlanishida alohida olingan

milliy iqtisodiyotlar holati muhim o'rin tutadi. Chunki, milliy

iqtisodiyotlar jahon iqtisodiyotining asosiy subyekti hisoblanadi.

Milliy iqtisodiyotning rivojlanishida uning tashqi dunyo bilan

aloqalari holati, mamlakatning xalqaro moliya munosabatlaridagi

ishtiroki muhim o‘rin tutadi. Mamlakatning xalqaro moliya mu-

nosabatlaridagi ishtirokining kuchayishida xalqaro moliya mu-

nosabatlarini amalga oshirish mexanizmlarini samarali tarzda

tashkil etish bilan uzviy bog‘liqdir.

Ta’kidlash joizki, xalqaro moliya munosabatlarining predmeti

ikkita muhim tarkibiy qismni o‘ziga qamrab oladi, ya’ni xalqaro

moliyaviy munosabatlar va ularni amalga oshirish mexanizmi.

Ma’lumki, mamlakatlar o‘rtasidagi xalqaro moliya munosabat-

lari muayyan mexanizm orqali amalga oshiriladi, bunda xalqaro

tashkilotlar tomonidan belgilangan me’yoriy normalar, davlat-

lararo darajadagi shartnoma va bitimlar, mamlakatlar o‘rtasida

o‘zaro qabul qilingan kelishuvlarga amal qilinadi.

Xalqaro moliya munosabatlari mexanizmiga huquqiy norma-

lar va ularni amalga oshirish vositalari (shartnomalar, kelishuvlar,

bitimlar, rezolyutsiya va konvensiya) xalqaro iqtisodiy munosabat-
larni rivojlantirishga qaratilgan yo‘l-yo‘riqlarni amalga oshirishni

muvofiqlashtiruvchi xalqaro moliya tashkilotlari kiradi.

Xalqaro moliya munosabatlari jahon xo‘jaligi tizimida tez-

tez takrorlanib turuvchi turli xil darajadagi kompleks, alohida

olingan bir mamlakat va ularning hududiy birlashmalari va

subyektlari, alohida tashkilotlar o'rtasidagi aloqalarni o‘z ichiga

oladi.

Xalqaro moliya munosabatlari tuzilmaviy jihatdan quyidagi-

larni o‘rganishni taqozo etadi:

— xalqaro valuta munosabatlari;

— xalqaro iqtisodiy integratsion jarayonlar;

— xalqaro savdo munosabatlari;

— investitsiyalar va kapitalning xalqaro harakati;

— mamlakatlar to‘lov balanslarini boshqarish;

— xalqaro hisob-kitoblarni amalga oshirish;

— xalqaro moliya tashkilotlari faoliyati va boshqalar.

Xalqaro moliya munosabatlarining obyektiv asosini xalqaro

mehnat taqsimoti va jahon xo'jaligi hamda undagi iqtisodiy alo-

qalar tizimi tashkil qiladi. Hozirgi zamon jahon xo‘jaligi mil-

liy iqtisodiyotlar yig‘indisidan iborat bo'lgan global iqtisodiy

tizim bo‘lib, bozor iqtisodiyotining obyektiv qonunlariga, xalqaro

mehnat taqsimotiga, ishlab chiqarish va kapitalning xalqaro ha-

rakatiga muvofiq tarzda o‘zgarib boradi.

Xalqaro moliya munosabatlari rivojlanishining milliy iqtisodi-

yotga ta’siri quyidagi muhim xususiyatlar orqali namoyon bo‘ladi:

• Moliyaviy globallashuv jarayoni. Mazkur jarayon quyidagi

o‘zgarishlarni o‘z ichiga qamrab oladi:

— mamlakatlarni jahon iqtisodiyotidagi jarayonlarga jalb etish;

— ishchi kuchi, texnologiya, kapital, mahsulotlar va xizmat-

larning global bozorlarini barpo etish;

— jahon xo'jalik aloqalarining global infratuzilmasini yara-

tish;
— xalqaro moliya munosabatlari bilan milliy iqtisodiyotning

qoidalarini universallashtirish;
— yirik ishlab chiqarishga asoslangan xalqaro ishlab chiqarish

tarmoqlarini vujudga keltirish.

• Iqtisodiy integratsion hudud va birlashmalarning tashkil

topishi. Milliy iqtisodiyotlarning xalqaro mehnat taqsimotiga asos-

langan holda iqtisodiy jihatdan birlashish jarayoni hisoblanadi.

• Xalqaro moliya bozorlaridagi o‘zgarishlar. Milliy iqtisodi-

yotda faoliyat ko‘rsatayotgan moliya institutlarining jahon moliya

bozorlaridagi ishtirokini muvofiqlashtirib boradi.

• Global raqobatlashuv jarayonining keskinlashuvi. Ushbu

holat, milliy iqtisodiyotlar tomonidan jahon bozorlarida o‘rin

egallash uchun yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqarish va ular-

ni sotish jarayonida vujudga keladi.

• Transmilliy korporatsiyalar va transmilliy banklar rolining

ortib borishi. Bu holat, jahon iqtisodiyotida transmilliylashish ja-

rayoni kuchayishi, ya’ni, alohida mamlakatlarga yoki bir nechta

mamlakatlarga tegishli xalqaro kompaniyalar va banklar faoliyati-

ning rivojlanishi, ular tomonidan xorijiy filiallarning kengaytirili-

shi orqali yuzaga keldi.

7. Hozirgi davrda jahon iqtisodiy rivojining eng muhim o’ziga xos xususiyatlariga quidagi omillar orqali aniqlanadi:

1. 
   Mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanish ko’rsatkichlari darajasi
   
2. 
   Jahon bozorining konyukturasi
   
3. 
   Jahon mamlakatlarining globallashuvi
   
4. 
   Mamlakatlarning o’zaro integratsiyasi
   

Rivojlanish darajasi bo'yicha davlatlarni taqqoslash uchun quyidagi ko'rsatkichlar to'plami ishlatiladi:

• 
  Aholi jon boshiga YaIM va yalpi ichki mahsulot;
  
• 
  Aholining turmush darajasi va sifati;
  
• 
  Iqtisodiyotning raqobatbardoshligi;
  
• 
  Mehnat unumdorligi va iqtisodiy samaradorlikning boshqa ko'rsatkichlari;
  
• 
  Aholi jon boshiga inson kapitalining qiymati, uning sifati va mahsuldorligi;
  
• 
  Jahon iqtisodiyotiga integratsiya;
  
• 
  Korruptsiya darajasi;
  
• 
  Dunyoning etakchi reytinglarida joy;
  
• 
  Jahonning etakchi reyting agentliklarining moliyaviy-iqtisodiy reytinglari va reytinglari;
  
• 
  Iqtisodiyotning tarmoq tarkibi, tovar iqtisodiyotining ulushi;
  
• 
  Aholi jon boshiga asosiy mahsulotlar ishlab chiqarish;
  

Iqtisodiyotning rivojlanishi va o'sishi barqarorligi va barqarorligini belgilaydigan mamlakat rivojlanishining eng muhim ko'rsatkichlari, rivojlanish asosi inson kapitali tarkibiy qismlariga - tarbiya, madaniyat, ta'lim, tibbiyot, ilm-fanga, aholining turmush sifatiga investitsiyalar hajmi.