Boshqaruv hisobi

5. a) illustrativ misollar

Quyidagi misol yordamida hisoblashning jarayonli usuli mohiyati va jadvallar tahlilini ko‘rib chiqamiz.
Plastmassa o‘yinchoqlarini ishlab chiqarishga ixtisoslashgan xo‘jalik yurituvchi subyekt ikkita jarayon orqali mahsulotni tayyor holatga keltiradi: shaklga keltirish (A tsexida) va qayta ishlash (V tsexida). A tsexida ishlab chiqarish jarayonining boshlanishi bilan asosiy materiallar ishlatiladi. Qo‘shilgan xarajatlar har ikki tsexda ham ishlab
chiqarish jarayonida teng taqsimlanadi. A tsexida shaklga keltirilgan tugallangan yarim fabrikatlar V tsexiga o‘tkaziladi. V tsexida qayta ishlangan o‘yinchoqlar omborga topshiriladi. Ishlab chiqarish bilan bog‘liq qo‘shimcha ma’lumotlar quyidagi jadvalda berilgan.

Hisobot davri boshida tugallanmagan ishlab chiqarish		15 ming dona
Asosiy materiallar, ming p.b.	600,0
Qo‘shilgan xarajatlar (40% ga tugatilgan), ming p.b.	166,5	766,5
Hisobot oyi davomida ishlab chiqarilgan, ming dona		72,0
Hisobot oyida qayta ishlash boshlangan		60,0
Belgilangan muddat yakunida tugallanmagan ishlab chiqarish (50% ga tugatilgan), ming p.b.		3,0
Hisobot oyida asosiy materiallar berilgan, ming p.b.		3300,0
Hisobot oyi uchun qo‘shilgan xarajatlar
To‘g‘ri mehnat xarajatlari, ming p.b.	900,0
Umumishlab chiqarish xarajatlari, ming p.b.	1800,0	2700,0

Hisoblash kerak:

1. 
   A tsexida ishlab chiqarilgan mahsulot birligining tannarxini;
   
2. 
   A tsexidan V tsexiga berilgan yarim fabrikatlarning tannarxini va A tsexidagi tugallanmagan ishlab chiqarish qoldig‘i miqdorini;
   
3. 
   V tsexiga berilgan yarim fabrikatlar uchun buxgalteriya yozuvlarini yozish.
   

Shartli mahsulot birligini hisoblash uch bosqichda amalga oshiriladi:

1. 
   Qo‘shilgan xarajatlar bo‘yicha hisobot davri boshiga tugallanmagan ishlab chiqarish zaxirasidagi shartli mahsulotlar = mahsulot birligi soni * (100% - yakunlanganlari foizi) = (15 ming birlik
   

* (100 - 40)%).
Hisobot davri boshida shartli birlikdagi tugallanmagan mahsulot moddiy xarajatlar bo‘yicha hisobga olinmaydi, ya’ni ular nolga teng,
chunki ularga qilingan moddiy xarajatlar o‘tgan davrda amalga oshirilgan.

2. 
   Ushbu muddat davomida boshlanib, tugallangan mahsulotlar
   

= hisobot davri davomida ishlab chiqarishga kiritilgan mahsulotlardan hisobot davri yakuniga tugallanmagan ishlab chiqarish mahsulotlari qoldig‘ini ayirish orqali (60 ming birlik - 3 ming birlik)

3. 
   Moddiy xarajatlar bo‘yicha belgilangan muddat yakuniga tugallanmagan ishlab chiqarish zaxirasidagi shartli birliklar = mahsulot birliklari soni * 100% (3 ming birlik * 100%), qo‘shilgan xarajatlar bo‘yicha esa = mahsulot birliklari soni * yakunlanganlari foizi (3 ming birlik * 50%).
   

Yoki

а)