Boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Masalani yechish. Windows XP tizimidagi kompyuterlarga dasturiy vositalarni 
o‘rnatish uchun foydalanuvchilar administrator maqomiga ega bo‘lishlari kerak. Agarda 
unaqa imkoniyatga ega bo‘lmasangiz yangi dasturiy vositani o‘rnatish vaqtida sizga 
ruhsat berilmaydi. Agarda siz dasrurlarni o‘rnata olmasangiz, o‘zingizning tarmoq 
administratoridan sizning foydalanuvchingizni turini aniqlab olimg. 
Ko‘pgina kompaniyalar o‘zining Internet sahifasida dasturiy vositalarni bepul tafsiya 
etadi. Internetdan dasturni o‘rnatmoqchi bo‘lsangiz, kerakli ko‘rsatgichni bosishni o‘zi 
etarli. O‘rnatilgan faylni tipiga ko‘ra sizga dasturiy vositani Internetdan turib o‘rnatish 
yoki unu kompyuterga saqlab olib so‘ngra uni lokal joyda o‘rnatish taklif etadi. Agarda 
sizga yuqori tezlikli ulanish bo‘lsa, yani, DSL-modem yoki kabelli modem bo‘lsa, u holda 
Internetdan o‘rnatish qulayroq. Agarda sizning ulanishingiz yuqori tezlikda bo‘lmasa u 
holda uni avval ko‘chirib olib, so‘ngra uni o‘rnatish yahshiroq.
Dasturni o‘rnatayotgan vaqtda, sizga dasturiy vositani registratsion kodini kiritishni 
talab etadi, yani ular mahsulot kaliti yoki CD kalit deyiladi:
• agarda siz dasturni CD diskdan o‘rnatayotgan bo‘lsangiz mahsulot kaliti maxsus 
nakleykada bo‘ladi;
• agarda siz biror kompaniyada ishlayotgan bo‘lsangiz dasturiy ta’minotlarning 
kalitlari tarmoq administratorida bo‘ladi;
• agarda siz Internetdan dasturni ko‘chirib olgan bo‘lsangiz, sizga kalitlar to‘g‘ri 
kelmasligi mumkin. Lekin ishlab chiqaruvchi ko‘chirishidan oldin  ro‘yhatdan o‘tishini talab 
etadi. Bu asosiy maqsad – sizni o‘zini ro‘yhatiga kiritib qoyib, keyinchalik sizga o‘zlarini 
materiallarini reklama qilishadi. The E-mail User Protection Act (HR 1910) hujjatini 
kompaniya ro‘yhatidan adresingizni o‘chirish imkonini beradi. Elektron ma’lumotlarning 
ohirida o‘chirish ko‘rsatgichini bosing. Bu ko‘rsatgichdan keyinchalik sizga ma‘lumotlar 
kerak bo‘lmasa ssilkani belgilash kerak. 
Bu kalitlar dasturiy ta’minot ishlab chiqaruvchilarining dastur qaroqchilari tomonidan 
himoyalashning bir usuli hisoblanadi. O‘rnatishdan oldin mahsulot kalitini so‘rayotgan 
dastur usiz o‘rnatilmaydi. Agarda siz mahsulot kalitini yoqotgan bo‘lsangiz, dasturni 
boshqatdan registratsiya qilmasdan o‘rnatishingiz mumkin emas. Ishlab chiquvchi sizga 
qo‘shimcha kalitni berish uchun unga murojat qilishingiz lozim. 
Ko‘pgina dasturlar default, complete yoki custom kabi bir nechta o‘rnatish usullarini 
tavsiya qilishadi.                 
CD diskdan o‘rnatiluvchi fayllar katta fayllarni kompyuterga nusha olib o‘rnatish 
imkonini beradi. Bundan tashqari sizga o‘z ishlatiladigan fayllarni o‘rnatmaslikni taklif 
etadi. Bu bilan ko‘p ishlatiluvchi fayllar uchun qattiq diskdan joyni tejash imkonini beradi. 
 O‘rnatishni tanlash bilan birga qattiq diskingizdagi bo‘sh joyni ham hisobga oling. 
Shular bilan birga kompyuterga dasturni o‘rnatish davomida unchalik ko‘p ishlatilmaydigan 

---

139
fayllarni o‘rnatmagan bo‘lsangiz, ularni kerak bo‘lib qolgan vaqtda qanday o‘rnatish 
imkoniyatini ham hisobga olish zarur. Unda balki dasturni qaytadan o‘rnatish kerakdir. 
Ko‘pgina hollarda Default (По умолчанию) varianti odatiy foydalanuvchilarga eng yahshi 
imkoniyatlarni beradi.
Siz o‘rnatish jarayonini bilmasangiz, ko‘pgina dasturlar tanlash imkoniyatini beradi. 
Dasturni taklif qilinayotgan joyga o‘rnatish yoki uni o‘z hohishingizga  ko‘ra o‘zgartirasizmi. 
Ko‘pgina  hollarda dasturlarda C diskdagi Program Files papkasiga o‘rnatiladi. Dasturlarga 
bog‘liq ravishda, sizga muhim jihatlari haqida ma’lumot berib boriladi. Qachonki o‘rnatish 
tugasa, sizdan kompyuterni qaytadan yuklash taklif etiladi. Kompyuterni qaytadan 
yuklash dasturlarini eski versiyalarini yangi foydalanilgan fayllar bilan almashtiradi va 
ularni tartibga soladi.