O’ZBEKISTON
RESPUBLIKASI
OLIY VA
O’RTA
MAXSUS
TA’LIM
VAZIRLIGI
ISLOM KARIMOV NOMIDAGI
TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI
OLMALIQ FILIALI
“
Metallurgiya
”
kafedrasi
“
YO’NALIShgA
kirish
”
fanidan
Mavzu: Flotatsiya
Bajardi:
1A-21 MET Gamma guruhi
Qabul qildi:
Doston Baxodirovich
Reja:
Flotatsiya
Flotatsiya usullari
Flotatsion mashinalar
Flotatsiya sxemalari
Flotatsiya
Flotatsiya -mineral zarrachalar yuzasining fizik-kimyoviy xossalaridagi farqqa asoslanib
boyitish usulidir. Flotatsiya usulida boyitish qadimdan ma’lum bulsa
-da, faqat XX asr
boshlaridan sanoat miqyosida qo‘llana boshladi. Hozirgi vaqtda bu usul rangli, qora, nodir
metallar rudalarini boyitishning universal usuli hisoblanadi. Qazib olinayotgan foydali
qazilmalarning 90% dan ortig‘i shu usul bilan boyitiladi. Flotatsiya usulida boyitishning
boshqa usullarga nisbatan kengroq qullanilishi uning bir qator afzalliklari bilan
tushuntiriladi.
1)
metallning miqdori kam bo‘lgan kambagal rudalarni ham qayta ishlash mumkinligi
(masalan:mis- 1%, qalay va volfram- 0,1% gacha, molibden- 0,01% gacha va h.k.).
2) 2) murakkab, masalan, polimetal rudalarni kompleks ravishda qayta ishlashning
mumkinligi (masalan, qo‘rg‘oshin, rux, misli polimetall rudalar).
Flotatsiya usullari
1-
yog‘dagi flotatsiya.
2-plyonkali flotatsiya.
3-
ko‘pikli flotatsiya.
4-
ko‘pikli separatsiya.
5-flotogravitatsiya.
1. Yog‘dagi flotatsiya
-Tabiiy gidrofob minerallarni saqlovchi mayin tuyulgan Ruda zichligi 1
dan kichik (
<1) bo‘lgan ko‘p miqdordagi yog‘ bilan aralashtiriladi. Aralashtirilayotgan
vaqtda gidrofob minerallar yog‘ga yopishadi, puch tog‘ jinslarining gidrofil zarrachalari
suvda qoladi. Minerallarni bir-biridan ajratish suvli muxitda tindirgichlarda amalga
oshiriladi. Bu usulni kamchiligi -
yog‘ning qimmatligi va ko‘p miqdorda sarflanishi.
Flotatsiya usullari
2. Plyonkali flotatsiya-mayin tuyulgan Ruda suvning yuzasiga asta-sekin beriladi. Gidrofob
minerallar suv yuzasida ushlashib qolib, plyonka xosil kiladi, gidrofil zarrachalar esa
cho‘kadi.
3. Ko‘pikli flotatsiya
-
mayin tuyulgan Ruda bo‘tana xolida minerallarning xo‘llanish
xususiyatini oshiruvchi maxsus flotatsion reagentlar bilan qayta ishlanadi. Keyin bo‘tana
flotatsion mashinalarda aralashtiriladi va xavo yoki gaz bilan to‘yintiriladi. Bunda gidrofob
zarrachalar xavo pufakchalari bilan to‘qnashib ko‘pikka ilashadi, gidrofil zarrachalar esa
flotatsion kamerada qoladi.
4.Ko‘pikli separatsiya
-
gidrofil minerallarni ko‘pikli qatlamning o‘zida ajratish.
5.Flotogravitatsiya -
minerallarning zichligi va xo‘llanishdagi farqga asoslanib ajratish
jarayoni: kontsentratsion stolda flotatsiya bilan birgalikda amalga oshiriladi.
Flotatsiya mashinalar
Flotatsiya jarayoni flotatsion mashinalar deb ataluvchi boyitish apparatlarida amalga
oshiriladi. Flotatsion mashinalarning konstruktsion tuzilishi va ishlatilishi sohalaridan qat’iy
nazar ularning umumiy belgisi ishchi muhit sifatida mayda havo pufakchalari bilan to‘yingan
bo‘tananing ishlatilishidir. Butanani aralashtirish va aeratsiyalash usuliga karab flotatsion
mashinalar 3 turga bo‘linadi:
1) mexanik
2) pnevmatik
3) pnevmomexanik
Flotatsion mashinalar
Mexanik flotatsion mashinalarda bo‘tanani aralashtirish, xavoni mayda pufakchalarga
ajratish va
atmosferadan havoni surish impeller(maxsus konstruktsiyaga ega aralashtirgich) 1 yordamida
amalga oshiriladi.
Mexanik flotatsion mashinaning
asosiy detali impeller hisoblanib,
u havoni surish va so‘rilgan havoni
mayda zarrachalarga ajratishni ta’minlaydi
va butanani havo bilan to‘yintiradi. Impellerni aylanish tezligi qancha katta bo‘lsa, u shuncha ko‘p
havoni so‘radi. Lekin bu tezlik xaddan tashqari katta bo‘lmasligi kerak, aks holda tez aralashish
natijasida mineral zarrachaning havo pufakchasidan uzilishi sodir bo‘ladi. Mexanik flotatsion
mashinalarning afzalligi ularga xizmat ko‘rsatish va ta’mirlashning qulayligi xamda osonligi.
Flotatsion mashinalar
Pnevmatik (aerolift) flotatsion mashinalar sodda tuzilishga ega, ishlatish vaqtida tejamli, mineral
tarkibi bo‘yicha uncha murakkab bo‘lmagan rudalarni boyitishda ishlatiladi. Bu
mashinalar aerolift
printsipi bo‘yicha (havo yordamida ko‘tarilishi) ishlaydi va shuning uchun aerolift mishanalar deb
ataladi.Mashina konus shaklidagi
asosli (30-
550burchak ostida) po‘lat listdan tayyorlangan
vertikal tsilindrik kameradan iborat. Mashina konus
qismining pastida mashinaning o‘qi bo‘ylab yordamchi
shaybali aerator o‘rnatilgan. Bu aerator rezinadan
tayyorlanib, mashina devoriga mahkamlanadi va mashina
uzoq vaqt ishlamay turib qolganda uni ichidagi mahsuloti
bilan birga ishga tushirishga xizmat qiladi
Flatatsion mashinalar
Pnevmomexanik flotatsion mashinalar ishlash printsipiga qarab mexanik mashinalarga
o‘xshaydi, farqi esa aerator bo‘g‘imining tuzilishida. Bu mashinalarda aerator atmosferadan
havoni so‘rish uchun emas, balki siqilgan havoni (kameraga
majburan berilgan) maydalashga va bo‘tanadagi qattiq
zarrachalarni muallaq holda ushlab turish uchun mo‘ljallangan.
Pnevmomexanik mashinalar mexanik mahinalarga nisbatan
bir qator afzalliklarga ega. Bu mashinalarda flotatsiya tezligi
katta, havo yaxshi maydalanadi, elektroenergiya sarfi kamayadi.
Pnevmomexanik mashinalarda flotatsiya olib borish ularda flotatsiya tezligining mexanik
mashinalardagiga nisbatan 30-40% oshishi, elektr energiyaning sarfi esa 30-40% kamayishini
ko‘rsatadi.
Flotatsiya sxemalari
Foydali qazilmalarni flotatsiyalash jarayonida turli -
tuman texnologik sxemalar qo‘llaniladi.
Flotatsion sxemani tanlash boyitilayotgan mahsulotning flotatsion xossasiga, boyitmaning
sifatiga qo‘yilayotgan talabga va bir qator texnik
-iqtisodiy omillarga bo liq.
Flotatsion sxemalar
–
flotatsiya bosqichi va tsikllarining soni bilan bir
–
biridan farq qiladi.
Flotatsiya bosqichi deb, mahsulotni ma’lum yiriklikkacha yanchib, keyin flotatsiyalash
operatsiyasini o‘z ichiga olgan texnologik sxemaning bir qismiga aytiladi.
Foydali mineralning xossasi va undagi mineral zarrachalarning o‘lchamiga qarab bir yoki
ko‘p bosqichli flotatsion sxemalar ishlatiladi.
Flotatsiya tsikli deb, qaytadan flotatsiyalanmaydigan bir yoki bir nechta tayyor mahsulotlar
olinadigan flotatsiya operatsiyalarining guruhiga aytiladi.
Flotatsiyasxemalari
Ko‘p hollarda bitta flotatsiya operatsiyasi natijasida oxirgi boyitma va tashlab
yuboriladigan chiqindi olishga erishilmaydi. Shuning uchun, flotatsiya sxemalari bir
nechta flotatsiya operatsiyalaridan tashkil topadi: asosiy flotatsiya, tozalash
flotatsiyasi va nazorat flotatsiyasi.
Asosiy flotatsiya
–
flotatsion boyitishning birinchi operatsiyasi hisoblanib,
qimmatbaho komponentni puch tog` jinslaridan ajratish maqsadida o‘tkaziladi.
Natijada xomaki boyitma va chiqindi olinadi.
Tozalash flotatsiyasi
–o‘zidan oldingi operatsiyalarda olingan xomaki boyitmaning
sifatini yaxshilash maqsadida o‘tkaziladigan flotatsiya operatsiyasi.
Nazorat flotatsiyasi
–
asosiy flotatsiya natijasida olingan chiqindi tarkibidagi
qimmatbo
komponentni yana bir bor ajratib olish maqsadida o‘tkaziladigan
operatsiya.
Do'stlaringiz bilan baham: |