Boshlang‘ich ta’limda texnologiya fanining o‘tilishi kasbga yo‘naltirishning dastlabki tamal toshidir

BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA TEXNOLOGIYA FANINING O‘TILISHI KASBGA YO‘NALTIRISHNING DASTLABKI TAMAL TOSHIDIR
O‘ta tezkor rivojlanib borayotgan zamonamizda har bir fanning jamiyatda tutgan o‘rni hal qiluv ahamiyatga ega bo‘lib bormoqda. Maktablarda o‘tilayotgan fanlarning barchasiga ham bir xil darajada qarash ko‘pchiligimizga xos yondashuv emasdek go‘yo. Aksariyat ota-onalar va o‘quvchilar ilmiy ahamiyatga ega bo‘lgan mutaxassislik fanlariga ko‘proq urg‘u berishadi. Ona tili, matematika, tarix, fizika shular jumlasidandir. Lekin ijtimoiy hayotimizda muhim rol o‘ynaydigan shunday fanlar borki, ular o‘quvchilarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri hayot maktabiga tayyor mutaxassis bo‘lib yetishishiga ko‘machi vazifasini bajaradi. Shunday fanlardan biri-bu “Texnoligiya” fanidir. Ushbu fanga ikkinchi darajali sifatida qaralishiga bir muncha omillar sabab bo‘lishi mumkin. Masalan, o‘quv qurollarining yetishmasligi, fanni o‘tayotgan o‘qituvchilarning yetarlicha tajriba va ko‘nikmalarga ega emasligi kabi sabablar fikrimizga asos bo‘lishi mumkin.
Texnologiya fani nafaqat biror-bir kasbning poydevori, balki, butun boshli bir biznes yuritishning ham kaliti bolishi mumkin. Ushbu maqolamizda shu va shunga o‘xshash masalalarga yechim berishga harakat qilamiz.
Tadbirkorlik va kasanachilikning qaysi bir tarmog‘ini olib qaramaylik, unda g‘oyalar hamda ishlab chiqarish kabi omillar asos bo‘lib xizmat qiladi. Masalan, mashhur KFC brendi ostida tayyorlanadigan fast fud turi ham ana shunday g‘oyalar mahsuli hisoblanadi. Juda ko‘plab ish joyidan ajralgan polkvnik Sanders 65 yoshida ana shunday hamma sevib tanovvul qiladigan antiqa retseptli tovuq qovurdog‘ini kashf qilgan.
Bu ma’lumotdan ham ma’lumki, inson biror-bir yutuqqa erishishi uchun unga har doim ham ilmiy izlanishlar kerak bo‘lmaydi. Unda qaysidir tarmoq bo‘yicha kerakli tajriba va pishiq g‘oyaning o‘zi yetarli bo‘ladi. Tajribani esa yoshlikdan olib borgan eng afzal yo‘l bo‘ladi. Buning uchun biz yuqorida ta’kidlaganimiz-Texnologiya fani o‘quvchiga yaqindan ko‘makchi bo‘lishi mumkin. Sabab oddiy, ya’ni darslikning barcha sinflar uchun berilgan mavzularini ko‘zdan kechirar ekansiz unda ajabtovur kasb-xunar maktabini ko‘rishingiz mumkin bo‘ladi. Naqqoshlik, zardo‘zlik, kulolchilik, ganch-o‘ymakorlik va pazandachilik kabi o‘nlab xunar turlari shular jumlasidandir. Hatto boshlang‘ich ta’lim darsliklarida ham o‘g‘il va qiz bolalar uchun turli xil kasb-hunarga oid yo‘nalishlar mavjud.
O‘g‘il boalar uchun turli xil konstruktiv buyumlar yasash foydali bo‘lsa, qizlarga dizaynerlik ishiga oid materiallar muhim sanaladi.
Bundan tashqari, milliy hunarmandchiligimizga oid manbalar ham kitobxonni bee’tibor qoldirmaydi. Biz tarixiy obidalarimizga tashrif buyurgan chet el sayohatchilarining milliy hunarmandchiligimizga bo‘lgan qiziqishlariga ko‘p bora guvoh bo‘lganmiz. Ya’ni o‘sha joylarda hunarmandlar tomonidan sotilayotgan milliy buyumlar kolleksiyasi sayyohlar e’tiboridan chetda emas. Ana shu jihozlar va narsa-buyumlar yasalishining dastlabki tushunchalari Texnologiya fani dasturlariga kiritilgan. Misol uchun kulolchilik va kashtachilik. Bejirim, naqshinkor, o‘zligimizni yodga solib turuvchi mehnat mahsullari nafaqat san’atga yaqin kishini, balki, aksaryat ularga ko‘z yugurtirgan insonni bir dam bo‘lsa-da, unga egalik qilish zavqini ulashmay qolmaydi. Texnologiya fani esa o‘quvchilarga ushbu hunarlarni o‘rganish uchun katta imkoniyatlar eshigini ochadi. Demak, darslikdagi har bitta mavzu o‘quvchini katta hayotga deyatli yarim mutaxassis qilib tarbiyalay oladi. Buning uchun o‘quvchidan astoydil harakat va ishtiyoq talab etiladi. O‘qituvchi esa o‘quvchiga bor mahoratini sidqidildan ulashmog‘i lozim bo‘ladi. Shunday ekan o‘qituvchilar o‘quvchilarga ushbu fanning ahamiyiyatini, uning darajasi boshqa biror fandan kam emasligini tushuntira bilmog‘i shart.