Boshlang’ich ta’limda aktdan foydalanish fanidan maruzlar matni

17.Geometrik materiallarni o`rgstishda axborot texnologiyalaridan foydalanish
“GEOMETRIYA” dasturi yordamida yaratilgan elektron o`quv qo`llanma masofadan o`qitish tizimlarida, Internet va Intranet tarmoqlarida, shuningdek yakka tartibda kompyuterlarda foydalanish mumkin.
“GEOMETRIYA” dasturi quyidagi komponentalardan tashkil topgan:
• ijro etuvchi modul dasturiy majmuani ishga tushuradi;
• elektron o`quv qo`llanmada ishlashni ta`minlovchi xizmatchi fayllar mavjud bo`lib, ular avtomatik tarzda ishga tushadi;
• elektron o`quv qo`llanmani mundarijasini shakllantirish va bezash uchun zarur bo`lgan fayllarni biriktiradi. Bu fayllar nusxasi ham yaratilgan.
Yuqorida keltirilgan barcha komponentalar “GEOMETRIYA” dasturining distributivi hisoblanadi. Agar mazkur komponentalardan birortasi yo`qolsa yoki buzilsa elektron o`quv qo`llanma qaytadan yuklanadi.

Test sinovi tashkil etish, o`tkazishning funksional tuzilmasi quyidagicha:

“GEOMETRIYA” dasturi komponentalarini BOga direktoriyaga ko`chirish yoki o`chirish ta`qiqlanadi. Aks holda dasturni ishlamay qolishiga sabab bo`ladi. Bunday holat yuz berganda dastur qayta o`rnatiladi.
“GEOMETRIYA” dasturining “Vositalari paneli”ni qarab o`tamiz.
“Fayl” vositalar paneli:

“Yaratish”. Bu buyruq joriy loyihadan tozalab, yangi loyihani shakllantirishga imkon beradi.
“Ochish”. Avval yaratilgan loyihani ochadi.
“Saqlash”. Joriy loyihani saqlaydi (material paragraf yoki test savollaridan iborat).
“Tozalash”. Joriy loyihani tozalash.
Har qanday formatga o`tkazish.
Har qanday formatda saqlangan xususiy faylni.
Har bitta test savoliga vaqt berish.
Testni xavfsizligi (parol) ni o`rnatish.
Test savollarni yoki javoblarni qo`shish.
Nusxa ko`chirish (testdan yoki javoblardan)
Test savollarining boshiga o`tish.
Test savollarining oxiriga o`tish.
Bitta test yoki bitta javobni ortiga o`tish.
Bitta test yoki bitta javobni keyiniga o`tish.

Tahrirlagich - elektron o`quv qo`llanmani materiallar bilan to`ldirish va tahrirlash rejimi. Oldingi qadamda elektron o`quv qo`llanma tayyorlangan kartasi materiallari bilan to`ldiriladi. Ya`ni bu materiallar matnli, rasmli, grafikli, jadvalli va gipermurojaatli ma`lumotlardan iborat bo`ladi. Ushbu rejimning barcha vositalari dasturni asosiy bo`lgan “Fayl”, “Qo`yish”, “Matn” va “Jadval” vositalar panellarida keltirilgan. Bu panellarda joylashgan vositalarni amalga oshishi yuqorida foydalanuvchi uchun keltirilgan bayonnomada o`z aksini topgan.
Bezash - ishlab chiqilayotgan elektron o`quv qo`llanmani ko`rinishini sozlash rejimi. Bunda elektron o`quv qo`llanma bosh sahifasi va mundarijasining ko`rinish parametrlari belgilanadi. Bu parametrlar elektron o`quv qo`llanma bilan ishlashda, ya`ni WEB-brauzer oynasida foydalaniladi. Rasmda mundarija ko`rinishini rasmiylashtirishni sozlovchi parametrlar keltirilgan bo`lib, uni punktlarida aks etuvchi shriftni, shrift o`lchamini va shrift rangi tanlanadi. Shuningdek, besh xil ko`rinish bilan mundarija punktlarini belgilash imkoniyati mavjud.
Kerakli parametrlarni tanlagandan so`ng, dastur avtomatik ravishda barcha o`zgartirilgan ko`rinishlarni qabul qiladi. Shuningdek, elektron o`quv qo`llanma mundarijasi oynasi va bosh sahifa fonlarini ham o`zgartirish imkoniyati mavjud. Fonga ixtiyoriy rasm yoki rang qo`yish mumkin.
Testlashtirish — test savollari majmuasini tashkil etish rejimi. Bu rejimda elektron o`quv qo`llanmadan foydalanuvchi materiallarni o`zlashtirish darajasini tekshirish uchun elektron o`quv qo`llanma test savollari tuzish mumkin. Javoblar soni savollar tuzishdan oldin tanlanadi. Javoblar sonini 2 tadan 9 tagacha tanlash mumkin.
Oynani 1-sohasida test savollari tartibi keltirilgan. Ushbu sohaning tepa qismida to`rtta tugmali vositalar paneli bo`lib, tugmalar mos ravishda qo`shish, o`chirish, test savolini yuqori va pastki qismga siljitish uchun xizmat qiladi.
2-sohadagi oyna o`zida javoblar va ularning to`g`rilik koeffisiyentini mujassamlashtiradi. Shu bilan birga bu yerda talab qilinsa, javoblarga izohlar kiritish mumkin. Mazkur izohlar test natijalari bilan foydalanuvchi tanishishi uchun chiqariladi
Topshiriqni bajarish vaqti bitta savolga 1 minutdan ko`rsatilgan. Test savollari murakkabligiga qarab o`qituvchi test savollariga javob berish vaqtini belgilashi mumkin.
Test savol va javoblari tarkibida matematik formula, rasm, jadval hamda grafiklardan erkin foydalanish mumkin.

X U L O S A

Ushbu bitiruv malakaviy ishni bajarish jarayonida :
1. Kompyuter va axborot texnologiyalari tushunchalarining mazmun va mohiyati aniqlandi.
2. Kompyuter texnologiyalari o`quv jarayoniga qo`llash tamoyillari ishlab chiqildi.
3. Kollejlarda geometriya kursini o`qitishda axborot texnologiyalaridan foydalanishdagi asosiy muammolar aniqlandi va ularni bartaraf etish yo`llari belgilab olindi.
4. Geometriya kursi bo`yicha elektron o`quv adabiyoti yaratish uchun HTML – hujjatlaridan foydalanish asoslandi va HTMLda elektron o`quv adabiyotini yaratish strukturasi ishlab chiqildi.
5. Elektron o`quv adabiyotidan o`quv adabiyotiga qo`yilgan didaktik, pedagogik va psixologik talablar aniqlangan.
6. Elektron o`quv adabiyot yaratish uchun “GEOMETRIYA” nomli dastur ishlab chiqilgan.
Geometriya kursini o`qitishda kompyuterlardan o`qitishning texnik vositasi sifatida foydalanish bo`yicha mavjud tajribalar tahlili shuni ko`rsatadiki, Respublikamiz kollejlarida geometriya kursini kompyuterlashtirish sohasida muayyan tajribalar to`plangan, nazariy va amaliy xarakterga ega bo`lgan bir qator ijobiy natijalar qo`lga kiritilgan. Ammo shu bilan bir qatorda bu sohada o`z yechimini kutayotgan bir qator muammolar mavjudligi ham aniqlandi. Jamiyatni axborotlashtirish jarayoni bilan bog`liq holda geometrik ta`lim mazmunida ro`y beradigan o`zgarishlar hisobiga talabalarning geometrik tayyorgarligini ta`minlashga ko`maklashuvchi metodik tizim yaratish ana shunday muammolardan biri hisoblanadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. I.A.Karimov “O`zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida” T.: 2011yil.
2. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi.
3. Asosiy vazifamiz – Vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir. – Prezident I.Karimovning 2009 yilning asosiy yakunlari va 2010 yilda O`zbekistonni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim ustuvor yo`nalishlariga bag`ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma`ruzasi // Xalq so`zi, 2010 yil 30 yanvar.
4. Mamlakatimizni modernizatsiya qilish va kuchli fuqarolik jamiyati barpo etish – ustuvor maqsadimizdir. – Prezident I.Karimovning O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo`shma majlisidagi ma`ruzasi // Xalq so`zi, 2010 yil 28 yanvar.
5. A.S.Atanasyan va boshqalar. Geometriya.- T.: O`qituvchi, 1993
6. V.Dranov “Macromedia Flash MX. Sank-Peterburg 2003-yil. 620-628-s.
7. M.Oripov “Internet va E-mailda ishlash“. Universitet nashriyoti 2006-yil 203-210 s.
8. I.Isroilov, Z.Pashayev “Geometriyadan masalalar to`plami. “Akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari uchun sinov darsligi. Toshkent “O`qituvchi” 2000-yil 35-38-bet.
9. H.M.Sayfullayeva “Geometriya” kasb-hunar kollejlari uchun. Toshkent “O`qituvchi” 2000-yil 62-64-bet.
10. С.С.Гуламов, А.Х.Абдуллаев Виртуальные стенды для имитации функций учебных мастерских и лабораторных установок. МВИССО. Ташкент, 2002
11. M.X.Lutfillayev Multimediali elektron o`quv adabiyotlarda o`qitish metodikasi // «Uzluksiz ta`lim» jurnali. 4-son. Toshkent, 2002. 79-82 betlar.
12. http://www.internet.uz – Internet axborotlari uchun maxsus sayt
13. http://www.dic.teic.uz – Masofaviy ta`lim uchun maxsus sayt
14. http://www.intuit.ru – Axborot texnologiyalari Internet universiteti sayti
15. http://www.google.uz – O`zbekistondagi google ma`lumotlar qidiruv serveri
16. www.ziyo.net.uz – Internet axborotlari uchun maxsus sayt