Boshlang’ich sinflarda tabiiy tushunchalarni shakllantirishda milliy o’quv dasturining ahamyati

Boshlang’ich sinflarda tabiiy tushunchalarni shakllantirishda milliy o’quv dasturining ahamyati.
Qarshi Davlat Universetiti Pedagogika Instituti
Ta’lim tarbiya nazaryasi va metodikasi(Boshlang’ich ta’lim)
1-kurs magestranti Hamrayeva Muhayyo Erkin qizi


Anotatsiya:Ushbu maqola boshlang’ich sinflarda tabiatga oid tushunchalarni milliy o’quv dasturi doirasida shakllantirish ,ularning o’ziga xosligini tushuntirish ishlarini olib boorish metodlari xususida mulohaza yuritiladi.
Kalit so’zi:idrok,tasavvur,yakka tushuncha,umumiy tushuncha ,mantiq ,tafakkur,nutq,analiz,sentiz.
Kirish
Umumiy o’rta ta’lim maktablarida sog’lom va barkamol avlodga ilmiy bilimlar asosida puxta o’rgatish ularni keng dunyoqarash hamda tafakkur ko’lamini hosil qilishlari ,ma’naviy-axloqiy sifatlarni samarali shakllntirish ,ta’limiy-tarbiyaviy ishlarni tashkil etishga bevosita va bilvosita bog’liqdir.Zero,yurtning porloq istiqbolini yaratish,uning nomini jahonga keng yoyish ulug’ ajdodlar tomonidan yaratilgan milliy madaniy merosini jamiyatga namoyish etish,ularni boyitish mustaqil O’zbekiston Respublikasining rivojlangan mamlakatlar qatoridan o’rin egallashini ta’minlash yosh avlodni komil inson hamda malakali mutaxassis qilib tarbiyalashni taqozo etadi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2014-yil 19-fevraldagi “sog’lom bola yili” Davlat dasturi to’g’risidagi PQ-2133-sonli Qarorining 71-bandida boshlang’ich ta’lim sifat samaradorligini oshirishga oid vazirlar belgilab berildi.Bu vazifalar ijrosini ta’minlash maqsadida darsliklar va darsliklarning metodik qo’llanmalari yaratilgan bo’lib,bu qo’llanmalarda o’quvchining egallashi zarur bo’lgan bilim,ko’nikma va malakalarini shakllantirishda o’qitishning ilg’or pedagogik texnalogiyalarini qo’llashning turli usullari va yo’llari bayon etilgan.Bunda boshlang’ich sinf o’quvchilarining yosh psixo-fiziologik rivojlanishi o’quvchilarning bilimi,tevarak atrofdagi voqea va hodisalarni idrok etish qobilyati,qiziqishlari kabi jihatlarni e’tiborga olinadi.
Har bir darsliklarni o’tilish soatiga qarab multimedia ilovalari,animatsiya,video va multfilmlar,test topshiriqlari,didaktik materiallar keltirilgan.Bu multimedyalar o’quvchilarni darslikni va atrof muhitni yanada yaxshiroq o’zlashtirishlari uchun zamin bo’la oladi.Atrofimizdagi olam darsligi hozirda umumiy o’rta ta’limning milliy o’quv dasturida tabiiy fan(SIENCE) deb yuritila boshlandi.Bu milliy o’quv dasturida o’quvchilar olgan bilimlarini hayotda qo’llay olish ko’nikmalarini rivojlantirishga yo’naltirilgan bo’lib,chiziqli o’qitish-yodlatish ,darslik bilan chegaralanib qolmasdan spiralsimon,21 asr ko’nikmalarini rivojlantirish ,o’qituvchi kitobi ,o’quvchi daftari,multemidea,mantiqiy tanqidiy fikrlash,amaliy ko’nikmalar va kompetensiyaga asoslangan.
Endi o’quvchilar mavzularni asosan spiralsimon ko’rinishda ya’ni soddadan murakkabga tomon sinflar kesimida o’zgarib boradi;
Bilimlarni real hayotda qo’llay olish ko’nikmalari rivojlantiriladi;
O’quvchilarni xalqaro baholash standartlariga mos keluvchi topshiriqlar bilan ishlashda mantiqiy masalalar va loyiha ishlari alohida soatlar ajratiladi;
Mavzular ketma-ketligida fanlararo integratsiyaga asoslangan;
Baholash ishlab chiqilgan va Finlandiya,Singapur,Koreya respublikasi,Angilya kabi rivojlangan davlatlar bilan birga tajriba almashgan holda o’qitiladi.
Amaldagi milliy o’quv dasturida nazariy soatlar qisqarib amaliy soatlar hajmi 20% dan 50%ga oshirilgan.Shu o’rinda tabiiy fan (SIENCE) darsligida ,14 ta mavzu ilk qadam dasturidan kelib chiqib kiritildi.Hozirda navbatma-navbat darsliklarni yaratib o’quvchilarga yetkazilmoqda.2021-2022 o’quv yilidan boshlab 1-2 sinflarda,2022-2023 o’quv yilidan boshlab 3,4-10 sinflarda,2023-2024 o’quv yilidan boshlab 5,6-11 sinflarda,2025-2026 o’quv yilidan boshlab 7,8-9 sinflarda joriy qilinadi.Biz 2021-2022 o’quv yilida yaratilgan tabiiy fan darsligidan nimalarni o’rganyapmiz?oldingi darsliklardan qanday afzallik tomonlari bor degan savolga o’quvchilar va o’qituvchilar o’rtasida surovnoma o’tkazganimizda ko’pchilik yangi taxrirdagi darslikni maqullashganligini ko’rishimiz mumkin.Yangi taxrirdagi darsliklarni afzalliklari nimalarda ko’rinadi.