Boshlang'ich sinflarda o'rgamladigan asosiy miqdorlar: uzunlik, massa, narx, baho, vaqt, masofa, tezlik

§2.3. Miqdorlarga bog’liq masalalar yechish orqali, ularni mantiqiy fikrlashlarini, dunyoqarashlarini ijodiy tashabbuskorlik harakatlarini, faxm, farosatlarini, ziyraklik-sezgirlik qobiliyatlarini o’stiradi va ularda amaliy jasur maxorat va malakalar hosil qiladi.

Matematik masala deb, ikki yoki undan ortiq son ifoda ustida amal bajarib yangi bir sonni ifodani topishda aytiladi.

Miqdoriy masalalar asosan sonlar, miqdorlar munosabatlar va ularga mos bo’lgan qisqa hayotiy vageallarni, qamrab olib, ularni so’z bilan ifodalaydi.

Arslar davomida bunday masalalarni yechish o’quvchilarni diqqatini jalb etib kelgan.

Agar masala va uning mohiyati haqida ajoyib fikrlarni aytib qoldirganlar.

Masalani tushunishdagina yetarli deb bo’lmaydi, uni yechish uchun istak ham zarur.

Kuchni istaksiz qiyin masalani yechib bo’lmaydi, u bo’lganda esa mumkin. Istak bo’lsa yo’li topiladi.

Bir mana shu istakni avvalo boshlang’ich sinf o’quvchilarida shakllantirib borishimiz zarur.

Miqdor o’lchovida asoslangan masalalarni yechish bu masala shartiga berilgan sonlar va izlanayotgan sonlar orasidagi bog’lanishlarini ochib beradi.

Ana shu masaladagi noma‘lumni topish uchun boshlang’ich sinf o’quvchilarida avvalo sodda masalalarni yechish malakasini hosil qilinadi. So’ngra o’quvchilar masalalarni quyidagicha yechisha boshlaydilar.

Masala

To’g’ri to’rtburchakning tomonlari uzunligi a) 30 sm v) 20 sm bo’lsa uning premetrini toping

Yechilishi.
30^.2+20^.2=60+40=100 см 1 усул

(30+20)^.2=50 ^.2=100 см 2 усул

30+30+20=60+40=100 см 3 усул
Matematik omillar birligida ko’ra beshta masalani 20 xil usulda yechish afzaldir.

Odamda yoshligidanoq miqdorlarni o’lchash masalalarini egallashlari, ularni turli birliklarda ifodalashni o’rgatish lozimdir. Miqdorlarda doir masalalarni yechishda doir biz o’quvchilarga hayotiy misollar keltirib, ularni takklif qilib tushuntirib berishimiz zarur.

5. Boqqa 60 tur ko’chat o’tkazildi. Bulardan 20 tupi olma 30 tupi xurmo qolganlari esa jiyda. Boqqa necha to’p jiyda o’tkazilgan.

Yechilishi: 1) 20+30=50

2) 60-50=10

Javob 10 tup

6) 20+10+60=30+60=90 60-(10+40) =10

70-20-20=30 60-40-10=10

80-60+40=60

80-(60+10) =10

7. 30 va 20 sonlarining yig’indisi 50 ga teng. Yig’indi birinchi qo’shiluvchidan necha marta ortiq? Ikkinchi qo’shiluvchidanchi?

Yechish. 50-30=20 birinchi qo’shiluvchidan 20 ta ortiq.

50-20=30 ikkinchi qo’shiluvchidan 30 ta ortiq.

8) 80-20=60 60-10=50

90+10=100 10+30=40

50+30=80

100-50=50

40+50=90
9) 3 ta molxonada 100 ta sigir bor birinchi molxonada 30 ta, ikkinchida 50 ta sigir bor. Ushbu ifodalarni hisoblab nimani bilish mumkin.

Yechilishi: 3 sida 20 ta sigir bo’lishini bilish mumkin.