Boshlang’ich sinflarda badiiy asar janr

Mavzuning ishlanganlik darajasi. 

Har bir davr o‟z adabiyotini yaratgani kabi 

istiqlol davri adabiyoti ham tasvir uslubi hamda muammoga yondashilishi ga ko‟ra 

o‟ziga  xos  xususiyat  kasb  etadi.  Agar  sho‟ro  payti  adabiyotida  to‟g‟ridan  -to‟g‟ri 

nasihatbozlik keng ko‟lamda yoritilgan bo‟lsa, istiqlol davri adabiyotida har qanday 

mavzuning  estetik  tarbiyaviy  mohiyatiga  alohida  e‟tibor  qaratilayotganini  ko‟rish 

mumkin. 

O‟quvchilar  dasturdagi  muayyan  mavzu  ustida  ishlab,  o‟qiganlari,  ko‟rgan, 

eshitgani,  kuzatganlari  haqida  o‟z  fikr-mulohazalarini  dalil  va  erkin  aytish 

imkoniyatlariga ega bo‟lsinlar. Masalan, ma‟lum bir mavzuni yakunlab o‟tkazilgan 

umumlashtiruvchi  darsda  bolalar  kitobdan  shu  mavzuga  oid  o‟qigan  hikoya  va 

maqolalardan  qaysi  biri  qiziqarliroq  ekanini,  shuningdek,  biror  hikoya  yoki 

maqoladagi  qatnashuvchi  shaxslar,  ularning  xulq-atvorlari  haqida  o‟z  fikrlarini 

aytadilar,  zarur  bo‟lsa,  o‟qilgan  asar  mazmunini  qisqa  bayon  qiladilar.  Agar 

mavzuni o‟rganish jarayonida o‟quvchilar bilan ekskursiya o‟tkazilgan bo‟lsa, ular 

ekskursiyadan ko‟rganlaridan nimalar qiziqarli bo‟lganini, qaysilari kuchli taassurot 

qoldirganini  aytib  berishlariga  o‟qituvchi  yordam  beradi.  Bular  o‟quvchilar 

tafakkurini  faollashtiradi,  ularni  faol  fikrlashga  o‟rgatadi,  o‟stiruvchi  ta‟limning 

asosiy shartlaridan biri hisoblanadi. 

Ma‟lumki, nutq tafakkur bilan bog‟liq, shuning uchun u tafakkur bilan uzviy 

bog‟liq holda o‟stiriladi. Darsda o‟qilgan asarni o‟quvchilar ongli tushunishi, asosiy 

---

5 

 

mazmunini, g‟oyasini anglab etishi uchun analiz, sintez, taqqoslash, umumlashtirish 

kabi  logik  priyomlar  qo‟llanadi.  O‟qilgan  asami  analiz  qilishda  har  xil  ish 

usullaridan  foydalaniladi.  Bolalar  hikoyadagi  asosiy  qatnashuvchi  shaxslami 

aytadilar,  o‟qituvchi  rahbarligida  asarning  sxematik  rejasini  tuzadilar  (tugun, 

kulminatsiya, yechim).