Boshlang’ich sinfda grammatika, imlo va nutq o`stirish dasturining o`quvchilar bilimiga qo`yiladigan talablar

              Boshlang’ich sinf o’quvchilariga gap haqida,gapning ifoda maqsadiga ko’ra turlari,darak,so’oq,buyruq gap haqida, his-hayojon bilan aytilgan gaplar, gapning mazmuniga ko’ra oxiriga nuqta,so’roq va undov belgisining qo’yilisihi haqida,gap bo’laklari, gapda so’z birikmalariga ajratish haqida, dastlabki ma’lumotlar tort o’quv yili davomida izchillik bilan berib boriladi.
             Birinchi sinfda o’quvchilar nutqdan gapni ajratib olishga,gapni alohida so’zdan farqlashga,gapni o’qiganda ohangga rioya qilishga,ta’lim tayyorgarlikdan so’ng gapning birinchi so’zini bosh harf bilan boshlab yozilgan va oxiriga nuqta qo’yishga o’rganadilar.
           Ikkinchi sinfd esa oldingi sinfda berilgan bilimlar yangi til materiallari asosida mustahkamlanadi,o’quvchilar gapning oxirida nuqtadn tashqari so’roq belgisi va undov belgisining ishlatishi bilan tanishadilar va oxirga qo’yilgan tinish belgisiga mos ohangda gapni o’qishga o’rganadilar.
            Uchunchi sinfda gapning ifoda maqsadiga ko’ra turlart(darak,so’roqbuyruq gap) shuningdek,ayrim gaplarning,his hayojon bilan aytilishi va oxiriga undov belgisining qo’yilishi haqida tushuncha beriladi,ularning o’gzaki va yozma nutqda qo’llashga o’rgatiladi.Gap bo’laklari ega kesim va ikkinchi darajali bo’laklar mavzulari ham o’rganiladi.
             To’rtinchi sinfda ammo,lekin,biroq bog’lovchilari yordamida bog’langan va bog’lovchilarsi qo’llangan uyshiq bo’lakli gaplar o’rganiladi.O’quvchilar uyushiq bo’lakli gaplarni sanash ohangida o’qishga, ammo,lekin,biroq bog’lovchilari bilan bog’langan uyushiq bo’laklar orasida bog’lovchilardan oldin hamda bog’lovchilarsiz bog’langan uyushiq bo’laklar orasida vergul qo’yib yozishga,uyshiq bo’lakli gaplardan og’zaki va yozma nutqda foydalanishga o’rganadilar.
          Boshlang’ich sinflarda olib boriladigan ta’limiy ishlarning asosiy yo’nalishlaridan biri o’quvchilarning og’zaki va yozma nutqini o’stirish, muomala odobini shakllantirish hisoblanadi.
          O’quvchilar nutqini ostirish ustida ishlash savod o’rgatishning birinchi kunlaridanoq boshlanib, o’qish va ona tili darslari,atrofimizdagi olam,matematika va boshqa fanlar,cinfdan tashqari mashg’ulotlar bilan bog’liq holda uzchillik bilan davom ettiriladi.Nutqiy mashqlardan bog’lanishli nutqqa oid og’zaki va yozma mashqlarga alohida ahamiyat beriladi.”Sinfda,sinfdan tashqari oqish va nutq o’stirish dasturiga ko’ra o’qilga matnni qayta hikoyalash(og’zaki bayon) oqiganlar,ko’rgan bilganlari,eshitganlari asosida ogh’zaki hikoya tuzish(insho)ga oid og’zaki mashqlar o’tkaziladi.
           Fonetika,grammatika,imlo va nutq o’stirish dasturiga ko’ra kichik yoshdagi o’quvchilarning yoshlariga mos ravishda namuna asosida  matn tuzdirishga va uni lug’aviy-imloviy tayyorgarlikdan so’ng o’qituvchi yordamida yozish(bayon) ga doir ko’rgan bilganlari,o’qiganlari,kuzatishlari asosida matn tuzishlariga,ya’ni inshoga oid mashqlarni bajarishga o’rgatib boriladi.
           Fonetika, grammatika, imlo va nutq o’stirish dasturiga ko’ra kichik yoshdagi o’quvchilarning yoshlariga mos ravishda namuna asosida matn tuzishga va uni lug’aviy -imloviy tayyorgarlikdan so’ng o’qituvchi yordamida yozishga doir ko’rgan bilganlari, o’qiganlari, kuzatishlari asosida matn tuzilmalariga, ya’ni inshoga oid mashqlarni bajarishga o’rgatib beriladi.
         O’quvchilarning o’zgalar fikri va matnni ahglash malakalarini shakllantirishda quyidagi uslublardan foydalanish mumkin
          Ona tili darsida o’tgan soatda o’tilgan “ish xarakatini boshqalarga so’zlab” mavzuni takrorlash va o’quvchining o’zlashtirishini aniqlash maqsadida sinfsagi o’quvchilarga o’tilgan mavzuga mos vazifa beriladi.Sinf taxtasiga bahor fasli tasvirlangan rasmni ilib qo’yiladi.Rasmdagi ish harakatini bildirgan so’zlarni topib yozish kerakligi aytiladi.