Boshlang‘ich ma’lumotlar Variant

Tayyorlashishlarida

Tashish shtreki	1	---	75	75	---	75	75	15	---	1125	1125	----
Vasstayushe	1	55	---	55	55	---	55	4	220	---	220	704
Vasstayushega tutashma	1	2	8	10	2	8	10	5	10	40	50	32
Shamollatish shtreki	1	75	---	75	75	---	75	8	300	---	300	960
Shamollatish orti	3	10	---	30	10	---	30	5	150	---	150	750
Yuklash kamerasi	3	2	8	30	2	8	30	15	30	120	150	450
Jami	---	---	---	---	144	59	275	---	810	1247.5	1285	1995	1.4 %
Kesishishlarida
Nimqavat shtregi	3	73	---	219	73	---	219	10.24	748	---	748	2394
Kesuvchi vasstayushe	1	44	---	44	445 44	---	45 44	5	220	---	220	704
Ruda tushirgich	6	6	---	36	36	---	36	4	144	---	144	460
Jami	---	---	---	---	123	---	299	---	1112	---	1112	3558	1.7%
Qazibolishishlarida
Kameralardan	---	---	---	---	---	---	---	---	43478	---	43478	139130	68.9%
Seliklardan	---	---	---	---	---	---	---	---	17600	---	17600	56320	27.8%
Jami	---	---	---	---	---	---	---	---	64078	---	61078	195450	96.8 %
Blok bo’yichahammasi	---	---	---	---	267	59	574	---	63000	1285	64185	201904	100%

Tayyorlash va kesish va kesish ishlarining solishtirma hajmi.

Blokni tayyorlash va kesish koiffitsiyenti.







Xulosa
Menga berilgan ma’lumotlarga asoslangan holda foydali qazilmani yer osti usulda qazib olish uchun nazarir hisoblash ishlarini amalga oshirdim.Birinchi navbatda shaxta maydonini ochish ishlarini amalga oshirdim.
Ochishdeb foydali qazilma konlarini qazib olish uchun yer yuzasidan foydali qazilma tanasigacha kon lahimlarini о‘tishga aytiladi.Ochish maqsadida о‘tkaziladigan kon lahimlari ochuvchi kon lahimlari deb ataladi.Ochuvchi lahimlarni vazifasiga kо‘ra asosiy va yordamchi ochuvchi lahimlarga ajratish mumkin.Vazifasiga kо‘ra tog‘ jinslarini kо‘tarish (tik va qiya stvolar) yoki tashish (shtolnya) yer osti lahimlarini shamollatish, ishchi-hodimlarining lahimlarda harakatlanishi, material va jihozlarni tashish ishlarini amalga oshiruvchi ochuvchi lahimlar (tik va qiya stvollar, shtolnyalar) asosiy lahimlar deyiladi.
Shaxta maydonini oshishning birnechta usullari mavjud bo’lib shu usullardan ikkitasini taqqoslash uchun qabul qildim. Birinchi usul shaxta maydoninitik stvol bilan ochish ikkinchi usul shaxta maydonini qiya va yordamchi tik satvollar bilan ochish.Shaxta maydonini ochish ishlariga quyidagicha xulosa qildim. Birinchi usul foydali qazilma tanasiga tik stvol orqali ochish, ikkinchi usul qiya stvol va yordamchi tik stvollar bilan foydali qazilma tanasini ochish usullaridan foydalandim. Bu ikki usulning orasidagi iqtisodiy ko’rstgich farqini shartrli ravishda δ=20% deb qabul qilamiz. Hisoblash ishlari natijasida usullar orasidagi farq δ=3% ni tashkil qildi. Shu sababdan men ikkinchi tayyorlash usulini qabul qildim. Bu usulnig iqtisodiy jixatdan samarasi kam bo’lsada lekin qazib olish ishlarini tashkil etish uchuntexnik jixatdan qulay sharoit ta’minlanadi.
Shaxta maydoni zaxiralarini qazib olish iqtisodiy samaradorligini ta’minlash maqsadida, uning maydoni, miqyosining qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, qoidaga asosan, kichik qismlarga; ajratish maqsadga muvoviq hisoblanadi. Shuning uchun shaxtai maydonini ochish masalalarini hal qilishdan oldin uni qanday qismlarga ajratish kerakligmi aniqlash talab etiladi. Chunki shaxta maydonini ochish, uni qismlarga ajratish va foydali: qazilma zaxiralarini qazishga tayyorlash ishlari o‘zaro bog‘liq va ularning o‘lchamlari ham bir-biriga mos kelishi kerak.Shaxta maydonlari bloklarga ajratilgan va ajratilmagan boiishi mumkin.
Blok-yer yuzidan uning hududida joylashgan kon lahimlarigil toza havo yuborish va ishlatilgan havoni chiqarib tashlashnii odamlami shaxtaga tushirish va chiqarish, materiallar hamda uskunalarni tashishni ta’minlash maqsadida o ‘tilgan stvollar orqali ochilgan shaxta maydonining bir qismidir.
Shaxta maydonini qazib olishga tayyorlashni ham ikkita usulini taxlil qilish uchun qabul qildim. Birinchi usulikki temir yo’l izli yondosh jinslardan o’tilganshtrek va ohiri berk ortlar bilan tayyorlash. Ikkinchi usul Bir temir yo’l izli yondosh jinslardan o’tilgan shtrek, ruda tanasidan o’tilgan shtrek va ular orzsidagi ortlar bilan tayyorlash. Bu ikki hil usulni taqqoslash natijasida quyidagicha hulosa qildim. Birinchi usul “Ikki temir yo’l izli yondosh jinslardan o’tilgan shtrek va ohori berk ortlar bilan tayyorlash”, ikkinchi usul “Bir temir yo’l izli yondosh jinslrdan o’tilgan shtrek, ruda tanasidan o’tilgan shtrek va ular orasidagi ortlar bilan tayyorlash”. Bu ikki usulning orasidagi iqtisodiy ko’rstgich farqini shartrli ravishda δ=40% deb qabul qilamiz. Hisoblash ishlari natijasida usullar orasidagi farq δ=58.2% ni tashkil qildi. Shu sababdan men ikkinchi tayyorlash usulini qabul qildim. Bu usulnig iqtisodiy jixatdan samarasi kam bo’lsada lekin qazib olish ishlarini tashkil etish uchuntexnik jixatdan qulay sharoit ta’minlanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar:
Asosiy adabiyotlar:
1. Agashkov M.I., Muxin M.E., NazarchikA.F., Mamsurov L.A., Rafiyenko D.I sistema razrabotki jilnix mestorojdenni. Gosgortexizdat, 1959.
2. Sagatov N. X. Kon ishi asoslari. O’quv qo’lanm ToshDTU, 2005-y.
3. Sagatov N. X., Meliqulov A. D., SHamirzaev X. X. Foydali qazilma konlarini yer osti usulida qazip olish. O’quv qo’lanma. ToshDTU 2004-y.
Qo‘shimcha adabiyotlar ro‘yxati.
Internet saytlari:
1. http:/www.elibrarv.ru/menu info.asp – ilmiy elektron kutubxona.
2. http:/mggu.da.ru – Moskva davlat konchilik instutiti.
3. http:/www.mining-journal.com/mi/MJ/mi.htm – Mining Journal.
4. http:/info.uibk.ac.at/c/c8/c813 – Institute of Geotechnical and Tunnel engineering.
5. http:/www.minenet.com – Mining companies.