Бошланғич таълим кафедраси

МАТЕМАТИКАНИ ЎҚИТИШ МЕТОДИКАСИ ПРЕДМЕТИ 
 
Джураева Дилноза Шакиржоновна,
ТерДУ ўқитувчи 
 
Агар қадимий грек тилидан таржима қиладиган бўлсак, методика сўзи 
―тушуниш воситаси‖, ―тадқиқ қилиш йўли‖, деган маънони англатади. Шу 
маънода олиб қарайдиган бўлсак, усул – бу, бирор-бир мақсадга эришиш йўли, 
аниқ ўқув масаласини (машқини) ечиш дегандир. Услуб борасида мазмунига 
кўра, турлича нутаи назарлар мавжуд. Баъзилар, педагогикага оид фан деб 
тушунади ва барча фанларни ўқитишнинг умумий принципларига хос 
дидактика деб ҳисоблайди. Яна баъзилар эса методикани ўқитишнинг барча 
масалаларини ҳал этадиган ва предмет орқали шахсни ривожлантирадиган 
махсус педагогик фан деб билади. Ана шу турличаликни инобатга олиб, ушбу 
масалага оид бир неча аниқлашлар келтириб ўтамиз. 
– математикани ўқитиш методикаси – бу математика ҳақидаги фан бўлиб, 
ѐши ҳамда қобилияти ҳар хил бўлган ўқувчилар гуруҳини ўқитиш жараѐни 
қонуниятларига асосланади; 
– математикани ўқитиш методикаси – бу масалалар, мазмун ва 
математикани ўқитиш усуллари ҳақидаги педагогик фан. У математикани 
ўқитиш жараѐнларининг самарадорлигини ошириш масалаларини ўрганади ва 
тадқиқ қилади. Математикага ўқитиш усули математикани қандай ўқитиш 
кераклиги масаласини кўриб чиқади; 
– математикани ўқитиш методикаси – педгогиканинг бўлими бўлиб, у ѐш 
авлодни жамият томонидан қўйилган талаблар асосида математиканинг маълум 
бир босқичдаги ривожланиши даражасига мос ва ўқитиш қонуниятларига амал 
қилиниш ҳолатларини тадқиқ қилади. Математикага ўқитиш методикаси – 
математик таълим, математикага ўқитиш ва математик тарбия бериш 
муаммоларини ўрганишга қаратилгандир. 
Математикага ўқитиш амалиѐтида, математиканинг кўп асрлик тарихий 
ривожланиши – узоқ ўтмишдан тортиб, то бизнинг кунларгача бўлган ўзига хос 
хусусиятлари акс этади.
Математикани ўқитиш усуллари чех олими Я.А. Коменский томонидан 
ишлаб чиқила бошлаган. Мустақил фан сифатида эса, у биринчи бор швейцар 
олими И.Г. Песталоццининг ―Сон ҳақида кўргазмали ўқитиш‖ (ушбу китоб 
1803 йилда ѐилган, 1806 йилда рус тилига таржима қилинган) биринчи 

---

342 
кўрсатиб ўтилган. Бундан ташқари математикани ўқитиш усули тўғрисидаги 
биринчи қўлланма Ф.И. Буссе томонидан ―Ўқитувчилар учун арифметикани 
ўқитиш қўлланмаси‖ номи билан 1831 йилда яратилган.