Бошланғич профессионал таълимнинг

Ўқув режасига мувофиқ ўзаро боғлиқ бўлган фаннинг номи
Қишлоқ хўжалиги машиналари, чорвачиликни механизациялаштириш ва автоматлаштириш
Ўқитишни ташкилий шакли	Н – Назарий таълим; А – Амалий таълим; НА – Назарий ва амалий таълим биргаликда ташкил этилади; МХ – Махсус хонада ўтказиладиган машғулот.
Дастурга қўйилган талаб	Мажбурий
Ўқитиш тили	Гуруҳда белгиланган ўқитиш тили асосида
Баҳолаш тартиби	Баҳолаш бўйича амалдаги тартиб асосида
Ўқувчиларнинг билим ва кўникмаларини баҳолаш	Ёзма, оғзаки, савол-жавоб, тест, амалий топшириқ

2. Ўқув дастури мазмуни

№	Мавзунинг номи	Мавзунинг қисқача мазмуни	Жами	Ўқитишни ташкилий шакли	Мустақил таълим
1	Кириш. Ўсимдикларнинг ҳаёт фаолияти.	Республикамизда чорвачилик учун озуқа манбаини хосил қилиш муаммолари. Озиқ етиштириш йўналишида амалга оширилаётган тадбирлар. Омухта ем ишлаб чиқариш ҳолати, аҳамияти, ривожланиш йўналишлари. Омухта емларни протеин моддаси билан тўйдириштадбирлари. Ўсимлик тўқималари, морфологияси. Илдиз ва унинг вазифалари. Поя, унинг тавсифи, вазифаси, аҳамияти. Барг, унинг тузилиши ва аҳамияти. Гул, унинг қисмлари, аҳамияти. Уруғ ҳосил бўлиши. Уруғнинг аҳамияти. Мева ҳосил бўлиши. Ўсимликни кўпайтириш ва насл қолдириш хусусиятлари. Ўсимлик пояси. Поянинг кимёвий таркиби. Ундан ҳазм бўла оладиган моддалар. Ўсимликнинг ташқи муҳит шароитларига талаби. Ўсимлик поясидаги клетчатка, целлюлоза, гимсцеллюлоза, уларнинг аҳамияти. Ўсимлик маҳсулотлари, уларнинг аҳамияти. Ўсимлик маҳсулотларини қайта ишлаш жараёнида олинадиган янги хил махсулот турлари, уларнинг инсон хаёт фаолиятидаги, чорвачиликдаги аҳамияти. Барг, унинг тузилиши ва ахамияти.	4	НА	1
2	Тупроқ ва унинг унумдорлиги.	Тупроқ ва унинг унумдорлиги ҳакида тушунча. Тупроқ турлари. Ўзбекистон ҳудудидаги тупроқ ҳудудлари. Уларнинг унумдорлиги ҳақида маълумот. Тупроқ унумдорлиги барқарор бўлишида иқлим шароити, ҳудуднинг рельефи, ер майдонларининг паст баландлигининг аҳамияти. Тупроқнинг механик ва кимёвий таркиби. Унумдорлигини оширишда чиринди ёки уғитларнинг аҳамияти. Тупроқнинг сув, ҳаво, иссиқлик, ўғит таъсирида унумдорлигининг ортиши.	4	НА	1
3	Ўсимлик зараркунандалари.	Ўзбекистон шароитида асосий ем-хашак экинларидан беда, маккажўхори, хашак лавлаги, бир ва кўп йиллик башоқли ўтлар зарраркунандалари: фитономус, беда ва дала каналари, беда уруғхўри, туганак узунбурунлари, лавлаги узунбуруни, ширалар, ўргимчак, кана уларга қарши кураш чоралари. Касалликлардан: беданинг куёгир доғланиши, антракноз, лавлагини коспороз касалликлари ва уларни бартараф этиш чоралари. Маккажўхорининг пуфакчали қора куя, чанг қора куя, занг замбуруғи касалликлари ва уларга қарши кураш. Касалликларни тарқалишига йўл қўймаслик тадбирлари. Бегона ўтлар. Уларнинг озиқланиш усули, яшаш мудати, биологияси. Бегона ўт гуруҳлари: паразитлар, нопаразитлар. Паразит бегона ўтларнинг ҳакикий ва ярим паразит хиллари. Паразит ва нопаразит бегона ўтлар келтирадиган зарур. Уларга қарши кураш чоралари.	4	НА	2
4	Алмашлаб экиш.	Экинларни дала ва ерлар бўйича илмий асосда алмашлаб экиш. Алмашлаб экиш ротацияси (экинларни тартиби билан белгиланган схемада ҳар бир далага экиш учун кетган вақт). Алмашлаб экишга киритилган экинларнинг гуруҳ рўйхати ва уларни навбатлаш тартиби ёки алмашлаб экиладиган экинлар билан банд бўладиган далаларнинг бир-бирига нисбати (алмашлаб экиш схемаси).	4	НА	2
5	Ўғитлар ва уларнинг қўлланиши.	ЎғитнЎғитни қўллаш тизими. Асосий ўғитлаш (экишгача, экиш давомида), қаторлаб ўғитлаш (экиш билан бирга), қўшимча озиқлантириш (экин суғорилаётган пайтда). Ўғит чиқариш муддатлари (кўзда, баҳорда, ёз фаслида, белгиланган маълум ойларда). Ўғитлашган асосий усуллари: ёппасига ўғит чиқариш (сочма), жойга бериш (уяга, учоғига, қаторга , локаль-тасмасимон, захиравий, агрегат ёрдамида ўғитлаш. Ўғит меъёрини белгилаш. Айни жараёнда тупроқ хоссалари, ўсимлик хили, ўғит тури, иқлим шароити, агротехника тадбирларини ҳисобга олиш. Ўғитлашнинг мақбул меъёри, оқилона (рисоладагидек) меъёри, энг юқори меъёри уларнинг тавсифи. Ўғит хиллари билан нигоҳан танишиш. Ишлаб чиқарилиш техналогияси билан танишиш. Сақлаш усулини ўрганиш. Озуқабоп ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланишига таъсири бўйича маълумот олиш. Экин пайкалига мўлжалланган соф ҳолдаги азот, фосфор, калий меъёрини қоплаш учун қанча аммиак селитраси, суперфосфат, калий ўғитлар чиқариш лозим эканини ҳисобот усули билан аниқлашни ўрагниш.	4	НА	2
6	Хашаки донли ва дуккакли дон экинлари.	Аҳолини озиқ-овқат маҳсулоти чорва молларини емга бўлган эҳтиёжини қондиришда дон экинларнинг ахамияти. Айни ҳар хил ўсимликларнинг морфологияси ва биологик хусусиятлари. Етиштириш технологияси. Баҳорги ғалла экинларининг аҳамияти. Сули, арпа, тритикали, жавдар каби ғалладошларнинг чорвачилик тармоғи учун аҳамияти. Кузги ғалла экинларининг қиш совуқларида сийракланиши. Оралиқ экин сифатида экилиш. Доннинг тузилиши, кимёвий таркиби. Ғалла донининг сифатини аниқлаш. Ифлосланганлик даражаси, уни аниқлаш усули. Ғалла дон жамғармасидан намуна олиш усули ва дуккакли дон ўсимликларини доннинг озиқлик қийматини аниклаш. Ғалла донининг сифатини таҳлил қилиш усуллари билан танишиш. Маълум бир унумини амалда бажариш.	4	Н А	2
7	Ширали озуқа олинадиган экинлар.	Шира Қанд лавлаги. Унинг озиқлик қиймати. Мол ва паррандалар учун юқори сифатли ширали озуқа ҳисобланиши. Тўйимлиги. Ҳар бир кг қанд лавлаги таркибида 740 г сув бўлиб 254 г қуруқ модда сақланиши. Унинг 16г протеин, 15 г клетчатка, 210 г азотсиз экстрактив модда экани.Хашаки сабзи, хашаки лавлаги етиштириш агротехникаси. Озиқлик қиймати. Ширали озиқ сифатида чорвачилик учун зарурлиги. Таркибидаги озиқ моддалар хили ва хашаки полиз экинлардан тариқ, кунгабоқар, қовоқ етиштириш технологияси ва тузилиш морфологияси. Илдиз мевали озиқларни сақлаш усуллари билан танишиш ва морфологиясини ўрганиш.	4	Н А	2
8	Ем-хашак ўтлар.	Чорва ҳайвонлари учун кўкат пичан, силос витаминли ун, сенаж каби тўйимли озуқалар тайёрлашда, кўп йиллик дуккакли ўтлар, тариқ, беда, қизил себорга, қўнғир бош, судан ўтларини биологик тузилишлари фарқи ва етиштириш технологияси.Комбайнларни ташқи белгиларига қараб ТХА ва уларга техник хизмат кўрсатиш.	4	Н А	1
9	Силос ва сенаж тайёрлаш.	Маккажўхори кўк поясини консервация қилиш. Силоснинг моллар озуқа балансида муҳим ўрин эгаллаши. Силос массаси таркибида борадиган сут кислота, сирка кислота, пропион кислота, глутамин кислота, бижғиш жараёнлари. Айни бижғиш хилларининг силос сифатига таъсири. Сифатли силос вужудга келиши учун поя таркибидаги намликнинг, қанд моддасининг аҳамияти. Сенаж тайёрланадиган ўсимлик тури. Сенаж ҳосил қилиш учун ўрилган кўк ўсимликни сўлитиш. Ўсимликни қирқиб майдалаш. Иншоатларга бостириш, эичлаш, беркитиш. Сенаж массасидаги бижғиш жараёнлари. Озуқлиқ қиймати, тўйимлиги, чорва молларининг маҳсулдорилигига таъсири. Силос тайёрлаш технологияси билан амалда шуғулланиш. Иншоот томонларини ўлчаш, сенаж оғирлигини аниқлаш.	4	Н А	1
10	Омухта ем тайёрлаш технологияси.	Тўлиқ рационли, яъни тўлиқ тўйимли, тўлиқ тўйимсиз омухта емлар. Оқсил, витамини ва минерал моддалар аралшамаси талабга хос меъёрга келтирилиши. Майда омухта емлар. Донадор омухта емлар. Уларни ишлаб чиқариш техналогияси. Бир-биридан фарқланиши. Омухта ем ишлаб чиқариш рецепти. Рецептни тузиш тартиби. Рецепт тузиш учун керакли маълумотлар. Мол ёки парранданинг турига, ёшига маҳсулдорлик кўрсаткичларга қараб комбикорм инградиентларининг (озиқ хилларининг) нисбати. Хўжалик шароитида омухта ем тайёрлаш асослари. Чорвачилик ферма машиналари ва жиҳозларига техник хизмат кўрсатиш	4	Н А	1
	Жами		40		14