Бошқариш маданияти ёхуд раҳбарлик санъати Бошқариш бу

Шахс хусусиятлари
Экстроверт ва интроверт тоифали шахслар. Бу типлар мулоқотга кириша олиш қобилиятига кўра фарқланади. Масалан, экстроверт– ўта мулоқотга киришувчан, ўзини одамлар гуруҳисиз тасаввур қила олмайдиган шахсдир. Унинг учун мулоқот ҳақиқий эҳтиёждир, бошқаларнинг уни тушу­ниш-тушунмасликларидан қатъи назар, у доимо ўз фикр-истакларини ўртоқ­лашгиси келади. Экстроверт учун конкрет ким биландир мулоқотда бўлиш эмас, умуман ким билан бўлса ҳам мулоқотда бўлиш хоҳиши муҳим. Шунинг учун ҳам у умуман бегона одам билан гап­лашиб, киришиб кета олади. Гап­лаш­гиси келмаган бегонанинг психология­сини тушуниши қийин (“Қандай қилиб гаплашишни хоҳламаслик мумкин?” деб уйлайди у). Экстровертнинг қизиқишлари ҳам тез-тез ўзгариб туради, дўстлари, ўртоқларини ҳам алмаш­ти­риб туришга интилади. Бундан ташқари, у ўта киришувчан бўлганлиги учун ҳам ҳар қандай шароитда вазиятдан чиқиш усуллари тўғрисида тез хуло­сага келади, ўта қизиқувчан, дунёда бўлаётган ҳодисалар, “миш-миш­лар”ни билиш унинг учун зарур. Экстроверт кек сақламайди, бугун урушган одами билан эртага ҳеч нарса бўлмагандай апоқ-чапоқ бўлиб кетиши мумкин.
Интроверт эса экстровертнинг тескариси. У кўпроқ ички диалог формасидаги мулоқотни афзал кўради, яъни ёлғизликда мулоҳаза юритиш, ўзи ҳақида ўйлаш ва шунга ўхшаганлар унинг учун асосий ишдир. Шунинг учун ҳам унда мулоқотга установка жуда суст, одамларнинг уни тушунмай қолиш­ларидан доимо хавотирда бўлади. Интроверт китоблар олами, фалсафий фикр­лашлар қулидир, чунки у одамлар гуруҳида содир бўлиб турадиган зид­диятлардан чўчийди, ўзини олиб қочади. Агар мулоқотда бўладиган бўлса, 2-3 кишидан ортиқ бўлмаган гуруҳни афзал кўради. Шунда ҳам ҳар куни эмас, баъзан-баъзан учрашиб туриш, гаплашганда ҳам “шахсий” мавзуларда эмас, умумий гаплар ҳақида суҳбатлашишни яхши кўради. Чунки у экстровертдан фарқ қилиб, ўз “Мен”ининг бошқаларга ўхшамаслигини доимо эсда тутади. Интроверт доимий стандартлар, белгиланган нормалар оламида яшайди, қизиқ­қан нарсаси билан умрини охиригача бўлса ҳам шуғулланишга тайёр, умр йўлдошига содиқ, вафодор. Дўстларга ҳам худди шундай.