Bosh miyada qon aylanishning o’tkir buzilishi

Ushbu maqolani ham o‘qing:  Sovuq kunlarda yuz terisini asrash yo‘llari

Psixo-emotsional omil yer qimirlash davrida F. Ablyalitov o‘tkazgan tekshiruvni bemorlarda gomestaz holatining boshqaruvi to‘satdan buzilishi bosh miya qon aylanishi o‘tkir buzilishiga, ayniqsa o‘tkinchi buzilishiga olib kelishini ko‘rsatadi.

Xafaqon kasalligi birlamchi (essensial gipertenziya) yoki ikkilamchi sistolik va/yoki diastolik arterial qon bosimining oshishidir.

Gipertoniya kasalligi xam gemorragik, ham ishemik insultning asosiy xavf omillaridan hisoblanadi. Tekshirishlar shuni ko‘rsatadiki, ADning 50 mm.s.u.ga oshishi insult kelib chiqish xavfini 1/3 marotaba oshiradi; ADning 90 mm. s. u dan oshishi insult xavfini yanada ko‘taradi. Qon bosimi 160/95 mm. s. u. t. bo‘lgan bemorlarda insult kelib chiqish xavfi me’yoriy qon bosimida yuruvchi kishilarga nisbatan 4 marotaba yuqoridir. 200/115 mm.s.u.t. qon bosimi bilan yuruvchi bemorlarda esa 10 marotaba yuqori bo‘lishi kuzatilgan. Arterial gipertoniya miyada o‘choqli va diffuz o‘zgarishlar keltirib chiqarishi bilan kechadi.

O‘choqli o‘zgarishlar – arterial bosim oshganda (qayta gipertonik kriz kuzatilganda ham); tomir devori miotsitlari nekrozi, plazmorragiya va uning fibrinoid nekrozi kuzatiladi. Bu esa anevrizmalar rivojlanishiga, buning oqibatida esa miyaga qon quyilish holatlarini keltirib chiqaradi. Shu bilan birga devorlar bukishi, arteriolalar bo‘shlig‘i torayishi yoki berkilishi miyaning lakunar infarkti rivojlanishiga sabab bo‘ladi.

Bosh miya qon aylanishi o‘tkir buzilishi gipertonik kriz serebral varianti asorati hisoblanadi va gipertonik ensefalopatiya, o‘tkinchi bosh miya qon aylanishi buzilishi, gemorragik yoki ishemik insult ko‘rinishida namoyon bo‘ladi.

Gipertonik kriz deb arterial bosimning individual qon bosimiga nisbatan keskin ko‘tarilishi, gipertoniya simptomatikasi chuqur namoyon bo‘lishi va/yoki qo‘shimcha belgilar paydo bo‘lishi bilan kechuvchi holatga aytiladi.

Tashqi muhit va ekologiyaning yuqumli kasalliklar hamda zaharlanishlarga ko‘rsatadigan ta’siri

Infeksion-allergik ensefalitlar, sifilis, orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi (OITS).

Qandli diabet (ba’zan bosh miya infarkti bilan asoratlanadi). Ushbu holatda lipid almashinuvining buzilishi, arterial gipertenziya, ateroskleroz asosiy omil hisoblanadi.