Book · September 018 citations reads 15,623 authors


 Boshlangʻich tushunchalar



Download 2,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/25
Sana30.04.2022
Hajmi2,91 Mb.
#599352
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25
Bog'liq
Birinchi-tartibli-oddiy-differensial-tenglamalarni-bir-qadamli-sonli-usullar-yordamida-yechish-Uslubiy-korsatma-AAbdirashidov

1. Boshlangʻich tushunchalar 
Fan va texnikaning koʻplab masalalari oddiy differensial tenglamalar-
ni yechishga olib kelinadi.
Oddiy differensial tenglama
deb erkli oʻzgaruvchi (argument), izla-
nayotgan funksiya va uning bir qator hosilalarini oʻz ichiga olgan 
tenglamaga aytiladi. Oddiy differensial tenglama umumiy holda 
quyidagicha yoziladi: 
F
(
x

y

y


y

, …, 
y
(
n
)
) = 0, 
bu yerda 
x
– erkli oʻzgaruvchi; 
y
(
i
)
– izlanayotgan funksiyaning 
i
-tartibli 
hosilasi, 
y
(
i
)

i
i
dx
y
d
)
(

n
– tenglamaning tartibi. 
n
-tartibli oddiy differensial tenglamaning umumiy yechimi 
n
ta 
c
1

c
2

.., 
c
n
oʻzgarmaslarni oʻz ichiga oladi, yaʼni uning 
umumiy yechimi
quyidagicha yoziladi: 
y


(
x
,
 c
1

c
2
, .., 
c
n
). 
Oddiy differensial tenglamaning yagona yechimini topish uchun 
n
ta 
qoʻshimcha shartlar kiritish lozim boʻladi.
Agar bu qoʻshimcha shartlr bitta nuqtada berilsa, u holda bunday ma-
sala 
Koshi masalasi
deb ataladi. Koshi masalasining qoʻshimcha shartlari 
boshlangʻich shartlar
deb ataladi. 
Agar qoʻshimcha shartlar bittadan ortiq nuqtalarda berilsa, yaʼni erkli 
oʻzgaruvchining har xil qiymatlarida berilsa, u holda bunday masala 
che-
garaviy masala
deb ataladi. Bunday masalaning qoʻshimcha shartlari 
che-
garaviy shartlar
deb ataladi. 
Xususan, 
n
= 1 boʻlganda gap faqat Koshi masalasi haqida ketadi. 
Koshi masalasining qoʻyilishiga misollar keltiraylik: 
1)
y


x
3
y
2
,
y
(1) = 2; 
2)
y


y


xy
3
,
y
(1) = 1 ,
y

(1) = 0. 
Chegaraviy masalasining qoʻyilishiga misollar keltiraylik: 
1)
y

+ 2
y

– 
xy
,
y
(0) = 1 ,
y
(1) = 0; 
2)
y


x

xy

– 
y

,
y
(1) = 0 ,
y

(1) = 0 ,
y
(3) = 2 . 
Bunday masalalarni analitik usullar bilan faqatgina maxsus turdagi 
tenglamalar uchungina yechish mumkin. Qolgan hollarda biror sonli 
usulga murojaat qilishga toʻgʻri keladi. Quyida ana shunday bir qadamli 
sonli usullar bilan birinchi tartibli oddiy differensial tenglamalarni 
yechishni qarab chiqamiz. 




Download 2,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish