Book · October 021 citations reads 555 authors

 
Leman zarpechagi – cuscuta lehmanniana 
Agar shishani koʻndalang kesib qaralsa, oʻsimlikning poʻstloq 
qismida omelananing ildizi- rizoidlarni koʻrishimiz mumkin. 
Daraxtning rivojlanishi tufayli bu rizoidlar kambiy qismiga qarab 
chuqurlashib boradi. Bundan koʻrinib turibdiki, omelada haqiqiy 
ildizlari boʻlmaydi, balki ularni oʻrnini soʻruvchilar bosadi. Omela 
olma, nok, terak, eman, igna bargli daraxtlarda va boshqa manzarali 
daraxtlarda parazitlik qiladi, Omelaning urugʻi qushlar yordamida 
tarqaladi. Ular yopishqoq boʻlganligi uchun daraxtlarga yopishib, 
keyin, asta –sekin oʻsib rivojlanadi. 
Toʻliq parazitlarni oʻrganishda ularning parazitlik hayot 
kechirishdagi ayrim xususiyatlarga etibor berishimiz zarur. Bular 

---

36
quyidagilardir: ildiz sistemasi yoʻq, bularning oʻrnini soʻrgʻichlar 
oladi, barglari yoʻq , poyasi siyoh rang, yoki sargʻich, lekin yashil 
emas.Toʻliq parazitlar ichida shumgʻiya va zarpechak alohida oʻrin 
tutadi. 
Shumgʻiya (Orobanche). Shumgʻiya-shumgʻiya oilasiga 
mansub boʻlib, ildizda parazitlik qiluvchi guli oʻsimliklarga kiradi. U 
etli, sargʻish ostki qismi yoʻgʻon poyaga ega boʻlib, barglari deyarli 
yoʻqolib qipiqsimon tusni olgan. Shumgʻiyani ildizi yoʻq, gullari 
boshoq. Bu boshoqlarda juda koʻp, mayda bir necha yillar davomida 
tuproqda oʻz unuvchanligini yoʻqotmaydigan urugʻlar yetiladi.
Shumgʻiya bir yillik oʻsimlikdir. 
 
Kungaboqar va sabzovot ekinlaridagi shumgiya 
 
38-rasm. 
1- кунгабоқардаги Orobanhe cumana- шохланмайдиган 
шумғия, 2- уни гули, 3- ғунчаси, 4- меваси, 5- уруғи, 6- 
Orobanhe ramose- шохланувчан шумғия билан касалланган 
карам тупи, шумғиянинг гултўплами.
Xoʻjayin oʻsimlikning ildizidan ajratilgan moddalar taʻsirida 
shumgʻiya urugʻi unib chiqib oʻsimlikni ildiziga yopishib rivojlana 

---

37 
boshlaydi. Ildizga yopishgan shumgʻiyadan yumaloq kurtak hosil 
boʻladi. Undan esa ildiz ichiga oʻsib kirgan soʻrgʻichlar yuzaga 
keladi, soʻngra oʻsimlikning poyasi rivojlanadi. Shumgʻiyani 
quyidagi turlarining zarari kattadir, shulardan kungaboqar 
shumgʻiyasi, shoxlangan shumgʻiya, misr shumgʻiyasi, sariq 
shumgʻiya. Shumgʻiya oʻzaro morfologiya belgilari bilan bir-biridan 
farq qilmasdan, balki malum oʻsimlikka moslanganligi bilan ham 
farqlanadi.
39-rasm.